Камбоджада "қызыл кхмерлер" режимі билігіндегі екінші адам болған әскери қылмыскер Нуон Чеа қайтыс болды. Ол 94 жасында Баттамбанг провинцясындағы түрмеде дүниеден өткен. Бұл туралы Камбоджа сот органдары өкіліне сілтеме жасап AFP ақпарат агенттігі хабарлады.

Сот өкілінің айтуынша, Нуон Чеа 4 тамызда кхмер-совет достығы атындағы ауруханада жан тапсырған. Оның неден қайтыс болғаны туралы айтылмайды.

Камбоджада 1975-1979 жылдар аралығында Пол Пот басқарған "қызыл кхмерлер" режимі жүргізген мемлекеттік терроризм салдарынан екі миллионға жуық адам қаза болған. Кей дерек көздері құрбан болғандар саны үш миллион дейді.

2018 жылы "қызыл кхмерлер" режимін геонцидке айыпты деп алғаш рет ресми түрде таныған. Пол Поттың орынбасары қызметін атқарған Нуон Чеа, режимнің өзге де жоғары лауазымды өкілдері мен идеологтары тәрізді сот үкімімен өмір бойы бас бостандығынан айырылған болатын.

Instagram бізге жазылыңыз

АҚШ президенті Дональд Трамп дүйсенбі күні өз әкімшілігінің жоғары лауазымды қызметкерлерімен, қорғаныс пен қауіпсіздікке жауапты шенеуніктермен кездесіп, Украинаға қатысты саясатты талқыламақ. Мұны Ақ үй әкімшілігінің аты-жөні аталмаған өкіліне сүйеніп, The New York Times хабарлады.

Оның айтуынша, әртүрлі іс-әрекеттер, соның ішінде бұрынғы президент Джо Байденнің әкімшілігі тұсында мақұлданған Украинаға әскери жәрдем беруді, оқ-дәрі мен құрал-жабдықтар жеткізуді тоқтата тұру немесе толық доғару мәселесі талқыланатын кездесуге АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио мен қорғаныс министрі Пит Хегсет те қатыспақ.

Ақ үй ондай кездесу жайлы ресми түрде ештеңе жариялаған жоқ.

28 ақпанда Трамп пен Украина президенті Владимир Зеленскийдің Ақ үйдегі алдын ала жоспарланған келіссөзі көптің көзінше өрбіген дау-дамайдың кесірінен аяқсыз қалғаннан кейін Украина делегациясы Ақ үйден дереу кетіп қалған. Пайдалы қазбаларды өндіру және инвестициялық қор құру туралы алдын ала дайындалған келісімге қол қойылмады. Осыдан кейін АҚШ президенті мен жоғары лауазымды шенеуніктері Украина президентінің Ресеймен бейбіт келіссөздер жүргізуге ықыласты екеніне күмән келтірді. Бұған қоса олар Зеленскийді Трамппен сөз таластырып, оған құрмет танытпады деп сөкті.

Дүйсенбі, 3 наурызда Трамп Truth әлеуметтік желісінде АҚШ енді Ресей президенті Владимир Путиннің іс-әрекетіне алаңдауды азайтып, басқа мәселелерге көбірек көңіл бөлгені жөн деп жазды.

"Біз Путин туралы мазасыздануды азайтуымыз керек, одан гөрі елге келетін зорлықшы мигранттар, наркобарондар, кісі өлтірушілер мен психиатриялық клиникадан шыққан адамдар туралы көбірек ойлануымыз керек, сонда біз Еуропаға ұқсамайтын боламыз!" – деп жазды Трамп. Оның бұл мәлімдемесі Вашингтон мен Мәскеу арасындағы байланыстар жиілеп жатқан шақта жарияланды.

АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио ABC арнасына берген сұхбатында АҚШ-тың мақсаты әлі де Украинадағы соғысты тоқтату екенін және Ресеймен кейінгі болып жатқан байланыстар да осы мақсатты көздеп жасалғанын айтты.

Рубионың сөзінше, Трамп "бұл қақтығысты тоқтатудың әдісі барын анықтау үшін Ресейді келіссөз үстелінің басына отырғызуға тырысып жатыр".

"Президент айтқандай, үш жыл бойы жалғасып жатқан бұл сұмдық соғыс, қантөгіс тығырыққа тірелді. Ол оның аяқталғанын қалайды. Оны доғарудың жалғыз жолы – Владимир Путинді келіссөз үстелінің басына отырғызу", – деді Рубио.

АҚШ-тың Ресейге қатысты риторикасының неге өзгергенін осылайша түсіндірген Рубио Вашингтон Мәскеуге "жанжалды бастады" деп кінә тағудан бас тартқанын айтты.

"Біз Владимир Путинге ат қойып, айдар тағуға үш жыл жұмсадық. Қазір бұл маңызды емес. Оларды соғысты тоқтатуға қалай көндіруге болатынын анықтап алуымыз қажет. Ал мұны істеудің жалғыз жолы – ресейліктерді келіссөзге қатысуға мәжбүр ету", – деген Рубионың сөзін келтірген "Америка дауысы" арнасы.

Украина әлі де АҚШ-пен конструктивті диалог жүргізіп, пайдалы қазбалар жөнінде келісімге қол қоюға дайын. Бұл туралы 2 наурыз күні Лондондағы еуропалық самиттен кейін Би-би-сиге сұхбат берген Украина президенті Владимир Зеленский мәлімдеді.

АҚШ-Украина қарым-қатынасы жайлы пікір білдірген Зеленский Киевтің әріптестері бұл соғыста нағыз агрессор кім екенін ұмытпағаны абзал деді.

Зеленскийдің сөзінше, Ақ үйдегі кездесудің дауға ұласқанынан АҚШ та, Украина да ұтпағанын, оның тек Ресей президенті Владимир Путинге ғана пайдалы болғанын айтты.

Сондай‑ақ ол АҚШ президенті Дональд Трамппен кездесуде айтылған сөздері үшін өкінбейтінін мәлімдеді. Оның сөзінше, АҚШ пен Украина арасындағы байланыс 28 ақпан күнгі кездесуден соң үзілмеген, бірақ байланыс президенттер деңгейінде жүріп жатқан жоқ.

Зеленский Вашингтон шақырса, Ақ үйге әлі де баруға дайын екенін, бірақ сирек минералдар келісімі аясында Путинге Украина жерін беруге көнбейтінін айтты. Оның сөзінше, Трамп әкімшілігі осындай ұсыныс айтқан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Зеленский мен Трамптың дау-дамайы: төрт түйін

Ақ үйдегі аты шулы кездесуден кейін америкалық республикашыл сенатор Линдси Грэм: "Зеленский не өзгеруі керек, не отставкаға кетуі керек және басқа адамды жіберуі керек" деген. Украина басшысы бұл жөнінде де пікір білдірген.

"Мені НАТО-ға алмастыруға болады" деді Украина президенті.

Зеленский Украинаның НАТО-ға кіргені "президент ретіндегі миссиям аяқталғанын" білдіреді деді.

Еуропа лидерлерінің Лондондағы саммитінің нәтижесі жайлы сұраққа ол: "Ең жақсы қауіпсіздік кепілдігі – мықты украин әскері" деп жауап берді. Оның сөзінше, бұл соғыста Украинаның жеңілгені – Еуропа мен АҚШ-тың жеңілгені.

Зеленский мен Трамптың Ақ үйде журналистер алдында дауласуы 28 ақпанда болған. Украина басшысы Вашингтонға сирек минералдар жөніндегі келісімге қол қоюға барған. Бірақ сол бір кикілжіңнен кейін тараптар құжатқа қол қоймады.

Кездесуден кейін Трамп Зеленскийді АҚШ-ты сыйламайды деп айыптап, Украина президенті "бейбітшілікке дайын болғанда орала алады" деді.

Зеленский АҚШ-қа қолдауы үшін алғыс білдіріп, FoxNews телеарнасына берген сұхбатында Трамп пен америкалықтарды құрметтейтінін айтты. Ол сондай-ақ мұндай "ашық әңгімені" тараптар бір-бірінің ұстанымын дұрыс түсіну үшін содан ертерек өткізу керек еді деді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп пен Зеленский сирек минералдар келісімін пысықтады. Құжатта қауіпсіздік кепілдігі бар ма?

Кездесудің алдында Трамп Зеленскийді "сайлау өткізбейтін диктатор"деп айыптап, Украинада оны халықтың тек 4 пайызы ғана қолдайды деген. 25 ақпан күні Украина Жоғарғы радасы Зеленскийдің президент ретіндегі құзыретін келесі сайлау өткенше бекітіп берді. Қаулыда сайлау өткізу мүмкін болмағаны Ресей президенті Владимир Путиннің мойнында екені жазылған.

АҚШ-тың Лос-Анжелес қаласында кино саласындағы мәртебелі "Оскар" сыйлығының жеңімпаздары жарияланды. Үздік фильм – режиссер Шон Бейкердің "Анора" дейтін комедиялық драмасы. Бейкердің өзі үздік режиссер атанды.

"Анора" фильмінде басты кейіпкерді сомдаған Майки Мэдисон үздік актриса атанды. Бұл фильм сондай-ақ "Үздік түпнұсқа сценарий" және "Үздік монтаж" номинациясын да алды.

Брэди Корбеттің "Бруталист" дейтін фильмінде архитектор Лазло Тотаны сомдаған Эдриан Броуди "Үздік актер" деп танылды. "Екінші пландағы үздік ер адам рөлі" номинациясы Киран Калкинге ("Настоящая боль") бұйырды. "Екінші пландағы үздік әйел рөлі" сыйлығын "Эмилия Перез" фильміндегі рөлі үшін Зои Салдана алды.

Кино академиясы "Үздік бейімделген сценарий" номинациясын Эдвард Бергердің "Конклав" фильміне берді.

Базель Адра мен Юваль Абрахамның "Нет другой земли" дейтін туындысы үздік деректі фильм атанды. "Үздік қысқаметражды деректі фильм" номинациясы "Единственная девушка в оркесте" фильмін түсірген Молли О’Браэйнге табысталды.

Үздік толықметражды анимациялық фильм – "Поток". Оны латвиялық режиссер Гинтс Зилбалодис түсірген. Ирандық "В тени кипариса" үздік қысқаметражды анимациялық фильм деп танылды. Оны Хоссейн Молаеми мен Ширин Сохани түсірген.

Америкалық кинематографиялық өнер және ғылым академиясының бұл сыйлығы 1929 жылы тағайындалған. 1940 жылдардан бастап "Оскар" деп аталды. Сыйлық жыл ішіндегі үздік кино туындыларға беріледі.

Жексенбі, 2 наурыз күні Маңғыстау облысы Мұнайлы ауданы Басқұдық ауылындағы бір үйде жеті адам газдан уланып қаза тапты. Оның бесеуі – кәмелетке толмаған бала. Бұл туралы Маңғыстау облысы әкімдігінің баспасөз қызметі хабарлады.

Әкімдіктің айтуынша, опат болғандар – бір отбасының мүшелері. Бәрі де оқиға орнында көз жұмған.

"Қаза тапқандар – Қазақстанда уақытша тұрып жатқан Өзбекстан азаматтары" деді әкімдік.

Облыстық төтенше жағдайлар департаментінің мәліметінше, оқиға газбен жабдықтау жүйелерін пайдалану ережелерін бұзу салдарынан болған.

"Қазіргі уақытта оқиғаның барлық мән-жайларын анықтау үшін қажетті тергеу шаралары жүргізілуде" деді облыстық ТЖД.

Маңғыстау облысы әкімдігі оқиғаның себебін анықтау үшін арнайы комиссия құрылатынын, оны облыс әкімінің бірінші орынбасары Ербол Ізбергенов басқаратынын мәлімдеді.

Бір апта бұрын, 24 ақпанда дәл осы Мұнайлы ауданындағы Атамекен ауылдық округы Қаламқас тұрғын үй алабында төрт адам газдан уланып, оның үшеуі көз жұмған. Бұл туралы ҚазАқпарат агенттігі хабарлаған. Агенттік содан бір айдан астам уақыт бұрын осы облыста бес адамға газдан уланғанын, бірақ бәрі де дәрігерге жүгінген соң, үйіне қайтарылғанын жазған.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 3 наурызда Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы заңға қол қойды деп хабарлады Ақорданың баспасөз қызметі.

Жаңа заңда Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесінен бастап барлық ескерткіш қорғауға алу, аймақтағы тарихи әрі сәулет нысандарын сақтау қарастырылған. Құжат Түркістан қаласының мемлекеттің рухани және тарихи астанасы ретінде қалыптасуы мен жұмыс істеуі үшін құқықтық және ұйымдастырушылық жағдайлар мен тетіктер жасауға байланысты қатынастарды реттейді.

2018 жылы маусымда сол кездегі президент Нұрсұлтан Назарбаев Оңтүстік Қазақстан облысын Түркістан облысы деп қайта құру туралы жарлық шығарған. 262 мың тұрғыны бар Түркістан қаласы облыс орталығы болып белгіленіп, халқының саны миллионға жеткен Шымкент қаласына республикалық маңызы бар қала мәртебесі берілген.

• Дилара ИСА

Жексенбі, 2 наурыз күні Ұлыбританияда сапарда болған Украина президенті Владимир Зеленский сол елдің патшасы III Чарльзбен кездесті. Соның алдында ғана Зеленский Лондонда Украинаға әскери көмек көрсету жөніндегі саммитке қатысқан. Ол саммитте Еуропа елдері мен Канаданың басшылары және Еуроодақ пен НАТО өкілдері болды.

Ұлыбритания патшасы Украина президентін Норфолктегі Сандрингем сарайында қабылдады. Зеленский ол жерге Лондондағы саммиттен соң тікұшақпен барды.

Би-би-сидің хабарлауынша, жергілікті тұрғындар Зеленскийдің келгенін көру үшін Сандрингем сарайының маңына жиналған. Кейбірі Украина туын ұстап тұрған.

Әзірге III Чарльз бен Зеленский не туралы сөйлескені айтылмады.

Зеленский Ұлыбританияға сапарлағанға дейін 28 ақпанда Вашингтонда болып, Ақ үйде АҚШ президенті Дональд Трамппен және вице-президенті Джей Ди Вэнспен журналистер алдында сөзге келіп қалды. Дау Украинадағы соғысты аяқтау және АҚШ-тың қолдауы жөнінде мәселе қозғалғанда туған.

Содан бір күн бұрын, 27 ақпанда Трамп Вашингтонға келген Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармермен кездескен. Кездесу басында Стармер Трампқа Ұлыбритания патшасының хатын ұсынған. Ол хатта III Чарльз АҚШ президентін Ұлыбританияға мемлекеттік сапармен келуге шақырған. Дональд Трамп бірінші президенттік мерзімінде Ұлыбританияға мемлекеттік сапармен барып, ол кезде оны патшайым II Елизавета қабылдаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Украинадағы соғыс: Майданда не болып жатыр?

Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармер жексенбі күні Лондонда өткен Еуропа саммитіне қатысқан мемлекеттер лидерлерін өз елдерінің қорғаныс әлеуетін белсенді түрде нығайтуға үндеді. Оның сөзінше, бұл Украинада бейбітшілікті қамтамасыз етуге жәрдемдесу үшін ғана емес, сонымен бірге бүкіл құрлықтың тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қажет. Бұл туралы Лондоннан Азат Еуропа / Азаттық радиосының арнайы тілшісі Рэй Фурлонг хабарлады.

Лондондағы екі сағатқа созылған саммитке Нидерланд, Дания, Швеция, Норвегия, Германия, Италия мен Польша үкіметтерінің жетекшілері, Франция мен Финляндияның президенттері, сонымен бірге Канаданың премьер-министрі мен Түркияның сыртқы істер министрі, НАТО бас хатшысы, Еурокомиссияның, Еуропа кеңесінің басшылары қатысты.

Саммитке АҚШ-тан ұшып барған Украина президенті Владимир Зеленский де қатысты. 2 наурызда Лондонда бас қосқан елдердің басшылары президент Зеленскийді жылы қарсы алып, оған қолдау білдірді, деп жазды Reuters. Трамп пен Зеленскийдің қарым-қатынасын қайта қалпына келтіру мүмкіндігі Лондон саммитінің негізгі тақырыптарының бірі болды, деп хабарлады Азат Еуропа / Азаттық радиосының тілшісі.

Өткен жұмада Вашингтонда АҚШ президенті Дональд Трамп пен Зеленскийдің алдын ала жоспарланған келіссөзі екі ел басшылары жиын алдында БАҚ өкілдерінің көзінше пікір таластырып, онысы дау-дамайға ұласып кеткендіктен аяқсыз қалды. Минералдық ресурстар бойынша екіжақты келісімге қол қойылған жоқ, бірлескен баспасөз мәслихаты да өтпей қалды. Ешкім күтпеген бұл жайт АҚШ әкімшілігінің Еуропаның қорғанысына қатысты ұстанымына кері әсер етіп жүрмей ме деген алаңдаушылықты күшейтіп жіберді.

Лондондағы саммиттен кейін президент Зеленскийді Ұлыбритания королі ІІІ Чарльз қабылдаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Зеленский бейбітшілікке дайын болғанда орала алады". АҚШ пен Украина арасындағы келіссөз сәтсіз аяқталды

Саммиттен кейінгі баспасөз мәслихатында Кир Стармер Ұлыбритания Украинаға 1,6 миллиард фунт стерлинг бөлетінін, ол қаржы Украинаға 5 мыңнан астам әуе шабуылына қарсы зымыран сатып алуға жұмсалатынын хабарлады. Бұл зымырандар Белфастта жасап шығарылмақ. Мұндағы мақсат – Киевтің [бейбітшілік жөніндегі] келіссөздердегі позициясын нығайту, деді Стармер. Британ премьер-министрі Еуропаның "әрекет қылатын уақыты келді" деп мәлімдеді.

"Бүгін біз тарихи жол айырығында тұрмыз", – деді Стармер. Оның сөзінше, Ұлыбритания, Франция және басқа елдер Украинамен "соғысты тоқтату жоспары" бойынша жұмыс істеуге келіскен. Бұл жоспарды кейін АҚШ-пен бірге талқылап, бірге жүзеге асыру көзделіп отыр.

Кир Стармер Лондондағы саммитке қатысушылардың төрт маңызды мәселе жайлы келісіп алғанын айтты. Олар: соғыс жалғасып жатқан кезде Украинаға әскери көмек жеткізіле бермек және Ресейге экономикалық қысым күшейтіледі. Екінші мәселе – бейбітшілік туралы кез-келген келісім Украинаның тәуелсіздігі мен қауіпсіздігіне кепілдік беруі керек және кез-келген бейбітшілік келіссөзіне Украина да қатысуға тиіс. Үшіншіден, егер бейбіт келісім жасалса, еуропалық лидерлер Ресейдің болашақта Украинаға басқыншылық жасауына жол бермейтіндей тосқауыл қоюы керек. Төртінші – Украинаны қорғауды және осы елдегі бейбітшілікке кепіл болуды "қалаушылар коалициясын" құру.

"Еуропа ауыр жұмысты өз мойнына алуы керек, бірақ АҚШ-тың қолдауы қажет", – деп есептейді британ премьер-министрі. Страмер "АҚШ сенімді серіктес емес" деген пікірге келіспейтінін білдірді.

"Біздің екі елдің арасындағыдай тығыз байланыс жоқ", – деді Кир Стармер Ұлыбритания мен АҚШ арасындағы қарым-қатынастар жайлы сөзінде.

Ол Лондонда жексенбі күні өткен талқылаулар Украина бойынша жоспарды АҚШ-пен бірлесіп және Вашингтонның қолдауымен іске асыру мақсатын көздеп ұйымдастырылғанын айтты. Стармер бұл жөнінде сенбі күні АҚШ президенті Дональд Трамппен сөйлескенін жеткізді.

"Еуропаның қауіпсіздігі үшін маңыздысы – құрлықтың АҚШ-пен тығыз ынтымақтастықта жұмыс істеу", – деді британ үкіметінің басшысы.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Ұлыбритания мен Франция Украинамен бірігіп бейбітшілік жоспарын әзірлейді

Ұлыбритания мен Франция Украина және өзге елдермен бірігіп бейбітшілік жоспарын әзірлейді. Бұл жөнінде Ұлыбританияның премьер-министрі Кир Стармер BBC ақпарат агенттігіне мәлімдеді. Оның сөзінше, мұндай шешім Украина басшысы Владимир Зеленский мен АҚШ президенті Дональд Трамп Ақ үйде журналистердің көзінше керісіп қалғаннан кейін қабылданған.

“Ұлыбритания, сонымен бірге Франция және тағы бір ықтимал тарап Украинамен бірігіп, әскери қимылды тоқтату жоспарын әзірлеумен айналысады, одан кейін жоспарды АҚШ-пен талқылаймыз” деді Стармер.

Ол BBC-ге сұхбатында "келісім болуі керек екені сөзсіз, әскери қимылды тоқтату керек, ал одан кейін сол келісімді қорғау керек, себебі ең ықтимал нашар сценарийлердің бірі - бұл уақытша үзіліс, одан кейін Путин тағы да келеді" деді.

Оның сөзінше, егер Еуропа Украинада бітімгер операциясын бастауға келіссе, АҚШ Украинаға қауіпсіздік кепілдігін беруі керек.

Ол Зеленский мен Трамптың керісуі жөнінде сұраған кезде "мұндайды ешкім бақылағысы келмейді" деді. Ол Украина мен АҚШ президенттері арасында "көпір" рөлін атқаруды өзінің міндеті санайтынын жеткізді.

"Кейінірек мен президент Трамп пен президент Зеленскийге хабарластым, себебі менің түсінуімше, басты назар Украинада тұрақты бейбітшілік орнату мәселесінде болуы керек" деді Стармер.

Ұлыбританияның премьер-министрі Зеленскийдің Вашингтондағы әрекетін дұрыс емес деп санамайтынын жеткізді.

Ол Трамп пен Зеленскийге сенетінін, ал Путинге сенбейтінін айтты.

Жексенбі күні Лондонда Украинаның қауіпсіздігі мәселелері бойынша саммит басталады. Оған Еуропа елдерінің бірқатар басшылары қатысады. Оған Түркияның сыртқы істер министрі Хакан Фидан, НАТО бас хатшысы Марк Рютте, Еурокомиссияның жетекшісі Урсула фон дер Ляйен және Еурокеңес жетекшісі Антониу Кошта қатысады.

Израиль АҚШ-тың Таяу Шығыстағы арнайы өкілі Стив Уиткоффтың мұсылмандар үшін қасиетті Рамазан айы мен еврейлердің Песах діни мейрамы кезінде Газа секторында атысты тоқтату режимін ұзарту туралы ұсынысын мақұлдады. Бұл туралы Израиль үкіметі хабарлады.

Осы уақыт аралығында Израиль билігі Газа секторындағы жағдайды реттеу үшін (АҚШ пен Еуропада лаңкестік топ деп танылған) ХАМАС тобымен келісімнің келесі кезеңінің жай-жапсарын пысықтауы керек.

Уиткоффтың ұсынысы бойынша, ХАМАС тұтқында қалған адамдардың жартысын – келесі кезеңнің басында, қалғанын - соңында босатып, қаза болғандарының мәйітін Израиль жағына тапсыруы керек.

Қазіргі уақытта Газа секторында 2023 жылы 7 қазанда тұтқындап әкетілген 59 адам бар. Олардың кем дегенде 35-і қайтыс болған. Болжам бойынша, екі тірі адам және үш мәйіт Израиль азаматтары емес. Өз кезегінде Израиль түрмеден жүздеген палестиналықты босатады.

ХАМАС бұған дейін Израильдің бітімгершілік жоспарының бірінші кезеңін ұзарту туралы ұсынысын қабылдамаған және кепілге алынғандарды босатумен қатар, Газа секторынан Израиль әскерін шығаруды қарастыратын екінші кезеңге бірден өтуді талап еткен.

Мұсылмандар үшін қасиетті саналатын Рамазан айы өткен жұмада басталып, 29 наурызға дейін жалғасады. Песах мейрамы биыл 19 сәуірге тұспа-тұс келеді.

• 15 қаңтарда Израиль және ХАМАС араағайындық жасаушы елдердің көмегімен Газада атысты тоқтату және Израиль түрмелерінде отырған екі мыңға жуық палестиналықты ХАМАС тұтқындаған азаматтарға айырбастау туралы келісім жасасқан.
• 2023 жылдың 7 қазанында ХАМАС-тың Израильге шабуылының салдарынан 1200-ге жуық адам қаза болып, 250-ге жуық адам тұтқынға алынған еді. Бұған жауап ретінде Израиль Газа секторында әскери операция бастады, ХАМАС бақылауындағы Газа секторының денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, Газада 45 мыңнан астам адам қаза болған.

АҚШ президенті Дональд Трамп ағылшын тілін АҚШ-тың жалғыз ресми тілі ретінде танитын жарлыққа қол қойды.

Бұрын АҚШ-та федералдық дәрежеде «ресми тіл» болмаған. Ағылшын тілі Американың 32 штатында ғана ресми тіл ретінде танылған еді.

Трамптың бұйрығы президент Билл Клинтон кезіндегі агенттіктер мен басқа федералдық қордың есебінен қаржы алушылардың ағылшын тілін білмейтіндерге тіл көмегін көрсетуі туралы федералдық талапты жояды.

The New York Times қазіргі жарлықты АҚШ-та қос тілде білім беруді шектеп, иммиграцияны азайту үшін күресіп келе жатқан «Тек ағылшын тілі» қозғалысының жеңісі деп бағалайды.

Құжатта ағылшын тілін ресми тіл деп тану «бірлікті нығайтып, мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттырады және азаматтық белсенділікке жол ашады» деп жазылған.

Трамптың жақтастары бұйрықты жылы қарсы алды.

«Бұл үлкен қадам. Жаппай иммиграция дәуірінде ағылшын тілін Американың тілі деп тану ұлттық бірлік барынан хабар береді», - деп жазды консервативтік бағыттағы саяси белсенді Чарли Кирк әлеуметтік желіде.

Өкілдер палатасындағы конгресмен, демократ Хаким Джеффрис Трамптың көптеген бұйрығы сияқты, осы бұйрықты да АҚШ заңдары мен Конституциясына сәйкестігін тексеру қажет екенін атап өтті. Егер қандай да бір сәйкессіздік анықталса, қаулыға қатысты сотқа шағым түсіру керек деді.

United We Dream жастар тобы АҚШ-тың тұтас тарихында ешқашан ресми тіл болмағанын атап өтті.

"Сыпайы түрде "керегі жоқ, рахмет" деп бас тартамыз. Трамп әртүрлі тілдерде сөйлейтін қара және ақ емес иммигранттар мен қауымдастықтардың арқасына нысана салып қойғысы келеді", - деді топтың баспасөз хатшысы Анабель Мендоза.

• Ақпаратқа қарағанда, АҚШ-та ең көп таралған тіл - бұл елдегі 245 миллион адам сөйлейтін ағылшын тілі. Екінші орында 42 миллион адам сөйлейтін испан тілі тұр. Қолданылуы бойынша үшінші орында бірнеше негізгі диалектісі бар қытай тілі (3,4 миллион) тұр.
• 20 қаңтарда Трамптың инаугурациясынан кейін Ақ үйдің сайтынан оның сөзінің испан тіліне аударылған нұсқасы алынып тасталған.

Үкімет қаулысына қарағанда, 2025 жылы Қазақстанда көктемгі және күзгі жиын кезінде 42 мыңнан астам адам әскерге шақырылмақ.

Көктемгі шақыру наурызда басталып, маусымда аяқталады. Ал күзгісі қыркүйек-желтоқсан айларында өтпек. Әскерге шақыруды кейінге қалдыруға немесе босатуға құқығы жоқ 18-27 жас аралығындағы ер адамдар алынбақ. Қаулыдан ҚазТАГ агенттігі үзінді келтіреді.

Ішкі істер министрлігіне шақыру және жөнелту орындарында күшейтілген кезекшілікті ұйымдастыру тапсырылған. Ал көлік министрлігі әскери борышын өтеп, запасқа жіберілген әскери қызметкерлерді және әскерге шақырылған азаматтарды тасымалдаумен айналыспақ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Қазақстан әскерінің қауқары қандай? Министрлік өкілі мен сарапшының айтқаны

Ақ үйде Украина президенті Владимир Зеленский мен АҚШ президенті Дональд Трамп және вице-президент Джей Ди Вэнс арасындағы керіске украиналықтар әртүрлі реакция білдірді.

Президенттің қайсарлығы кейбірінің мақтаныш сезімін оятса, өзгелері АҚШ-Украина қарым-қатынасының болашағына алаңдады. Бұл соғысқа қалай әсер етеді деп майдандағы жағдайға қатысты уайымы күшейгендер де бар.

"ПРЕЗИДЕНТТІҢ КАБИНЕТІНДЕ ДАУЫС КӨТЕРУ..."

Украинаның Еуроодақтағы бұрынғы елшісі Андрей Веселовскийдің айтуынша, оның эмоциясында қорқыныш басым болған.

Веселовский 28 ақпанда Азаттықтың Украина қызметінің эфирінде «Сіздермен тікелей трансляция жасауға келіскеніме өкінемін», - деді. «Өйткені жағдайды көргеннен кейін көңіл-күйім нашарлап кетті».

"Президенттің кабинетінде вице-президент пен президентке дауыс көтеріп, олардың сөзін үзу Украинаның мүддесіне көмектесетін стиль емес" деді дипломат.

Жұма, 28 ақпанда АҚШ және Украина басшыларының келіссөзі сәтсіз аяқталды. Ақ үйдегі президенттің кабинетінде журналистердің көзінше сөз таластырған екі елдің басшылары кездесуді аяқтамай шығып кетті. Трамп Украина көшбасшысының құрметсіздік көрсеткенін алға тартып, Зеленский «бейбітшілікке дайын болғанда орала алады» деді.

Кездесу аяқталмай тұрып, Трамп Украина мәмілеге келуге тиіс және Киев Ресейге қарсы соғыста көрсеткен көмегі үшін АҚШ-қа алғыс айтуы керек деген. Ал Зеленский АҚШ-тан қауіпсіздік кепілдігін сұрап, Ресей президенті Владимир Путинді меңзеп, "қанішермен ымыраға келмеу қажеттігін" айтқан.

Жоғарғы раданың депутаты, оңшыл ұстанымдағы "Еуропадағы ынтымақтастық" партиясының мүшесі Алексей Гончаренко Веселовскийдің эмоциясына ұқсас жағдайды басынан кешкенін айтады. Депутат "Трамппен қарым-қатынасқа нүкте қойылды" деп санайды.

ПРЕЗИДЕНТТІ МАҚТАНЫШ ТҰТУ

Киевте тұратын зейнеткер Наталья Сергиенко AP агенттігіне "Зеленский арыстандай айқасты" деді. "Оларда өте қызу әңгіме, қызу кездесу болды" деді ол. Зейнеткердің ойынша, Зеленский Украинаның мүддесін барынша қорғауға тырысқан.

Ресеймен шекарадағы Харьков облысының жетекшісі Олег Синегубов та Зеленскийдің әрекетін жоғары бағалап, Украина президенті "қауіпсіздікке кепілдіксіз бейбіт келісім жасауға болмайды" деген ұстанымынан айнымағанын атап өтті.

"Біздің басшы қысымға қарамастан Украина мен украиналықтарың мүддесін табанды түрде қорғады. Бізге қауіпсіздік кепілдігі бар әділетті бейбітшілік керек" деді Синегубов.

Украинаның кейбір тұрғындары Вашингтондағылардың Зеленскиймен қарым-қатынас жасау манерасына ашуланды.

"Біз демократияға ұмтылып жатырмыз, ал бізді жауынгерлерімізге, халқымызға деген құрметсіздікпен қарсы алады" деді Украинаның шығысындағы Ресей басып алған Луганскінің тумасы Артем Васильев Reuters агенттігіне.

АҚШ-ПЕН ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫ ҚАЛАЙ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУГЕ БОЛАДЫ?

Васильевтің сөзінше, Трамп "қалалар қирап, адамдар өліп жатқанын, халық, аналар, балалар, жауынгерлер қасірет шегіп жатқанын түсінбейді".

Мақтаныш та, қорқыныш та сезінген украиналықтар соғыс жағдайында Украинаның маңызды одақтасы АҚШ-пен қарым-қатынасты қалай қалпына келтіруге болады деген сұрақ мазалап отырғанын да айтады.

ЕО-ның бұрынғы елшісі Веселовский Зеленский біршама ұстамды болуы керек деп санайды. Дипломат енді Зеленскийдің Ақ үйге бара алатындығына күмән келтіреді.

Зеленскийдің "Халық қызметшісі" партиясынан парламентке сайланған депутат Александр Мережко Азаттықтың Украин қызметіне қиындықтарға қарамастан Украина Трамппен тіл табысып, жұмыс істеуі керек, себебі жағдай өте күрделі деп санайды.

"Біз керісті азайтуымыз керек. Трампқа ықпалы бар конгрессмендер мен сенаторлар бар... Сол адамдармен шұғыл байланысуымыз керек" деді ол.

Киевтің мэрі Виталий Кличко Telegram арнасында "Украина АҚШ-тың қолдауынан айырылмайтын болар, бұл бізге өте маңызды" деп үміт білдірді.

"Қазіргі кезде тараптардың қай-қайсысы болса да, эмоцияға берілетін кез емес. Бізге ортақ тіл табу керек" деді Кличко.

Ұлыбритания премьер-министрі Кир Стармер Украина президенті Владимир Зеленскиймен келіссөз алдында Украинаға қолдау білдірді. Оның сөзінше, Лондон Украинаға «қанша қажет болса, сонша қолдау көрсетеді», деп жазды BBC.

Зеленский Лондонға жұма күні АҚШ президенті Дональд Трамппен Вашингтондағы сәтсіз келіссөзден кейін ұшып келген. Еуропа елдерінің бірқатар басшылары АҚШ президентімен сәтсіз кездесуден кейін Украинаны қолдаған.

Стармер мен Зеленскийдің келіссөзі жабық есік жағдайында өтті. Ұлыбритания Украинаға 2,6 миллиард фунт стерлинг (3,2 миллиард доллар) көлемінде жаңа несиені мақұлдады.

Жексенбі күні Зеленский британдық монарх Чарльз III-пен кездеседі. Украина басшысы Ұлыбритания премьеріне қолдағаны үшін және Чарльзға оны қабылдауға келісім бергені үшін алғыс айтты, деп жазды «Украинская правда».

АҚШ президентінің әкімшілігі Ресей мен Украина арасындағы соғысты реттеу мүмкіндігіне күмәндана бастады. Бұл жөнінде дереккөзге сүйенген CBS News жазды. Сенімсіздік АҚШ президенті Дональд Трамп пен Украина басшысы Владимир Зеленский арасындағы сәтсіз келіссөзден кейін пайда болған.

Басылым дереккөзінің сөзінше, пайдалы қазбалар бойынша сәтсіз келіссөз де Украинаға көмек беру мәселесіне қатысты күмән туғызған. Оның сөзінше, Трамп Киевтегі билікті ауыстыруға талпынбайды.

The Washington Post басылымының жазуынша, Трамп әкімшілігі Зеленскийдің "дегенінен қайтпайтындығына" байланысты Украинаға әскери көмекті тоқтату мүмкіндігін қарастырып жатыр.

The Washington Post дереккөзі 28 ақпанда Трамптың Ақ үйде Зеленскиймен сөз таластыруы "әдейі ұйымдастырылған" деген болжамды растамады. Басылымның жазуынша, Украина президентінің сапары алдында Вашингтонда "позитивті көңіл-күй" орнатылған, ал Трамп Зеленский - "диктатор" деген сөзінен бас тартқан.

АҚШ Украинаға көмегін толық тоқтатуы мүмкін деген ақпаратты The New York Times дереккөзі де айтып отыр. Басылымның жазуынша, Киевті жанама қолдау да тоқтатылуы мүмкін. Оған әскери қаржыландыру, барлау деректерімен алмасу, украин әскерін оқыту да кіреді.

Зеленский мен Трамп 28 ақпанда Вашингтонда Ақ үйдегі президент кабинетінде сөз таластырып қалған. Зеленский Вашингтонға пайдалы қазбаларды бірігіп игеру бойынша да келісімге қол қоюға келген. Ақыры құжатқа қол қойылған жоқ. Reuters дереккөзінің хабарлауынша, Трамп келісімге қол қоюға ықылассыз.

Кездесуден кейін Трамп Зеленскийді АҚШ-қа құрметсіздік көрсетті деп айыптап, Украина "бейбітшілікке шынымен де дайын болған кезде орала алады" деді.

Өз кезегінде Зеленский АҚШ-ты қолдағаны үшін алғыс айтты. FoxNews телеарнасына берген сұхбатында Украина басшысы Трамп пен америкалықтарды құрметтейтінін жеткізді. Ол сонымен бірге екі жақ бір-бірін жақсырақ түсінуі үшін осындай "ашық әрі әділ әңгімені" бұрынырақ өткізуге болар ма еді деді.

Америка мен Украина президенттерінің сәтсіз келіссөзінен кейін Италия премьер-министрі Джордж Мелони Рим өзінің одақтастарына Вашингтонның қатысуымен шұғыл саммит өткізуді ұсынғанын айтты.

"Батыстағы әрбір жікшілдік бәрімізді әлсіретеді және өркениетіміздің құлдырауын көргісі келетіндерге тиімді" деді Мелони. Ол ықтимал саммиттің мерзімін айтқан жоқ.

1 наурызға қараған түні Ресей әскері Украинаға соққы дрондарымен тағы шабуылдады. Бұл жөнінде Украина аймағының билігі хабарлады.

Одесса облысында дрондардың шабуылы салдарынан бір адам қаза болып, тағы бір адам зардап шекті деп жазды облыстық әкімшіліктің жетекшісі Олег Кипер. Оның сөзінше, Одессадағы тағы бір аудан соққыға ұшыраған: ол жақта бір жеке үй, кәсіпорын мен жүк-жеңіл көліктері өртенген,

Харьковте дрон шабуылынан алты адам зардап шеккен: ауруханада шағылған әйнек бір баланы жарақаттаған. Оқиға орнында тағы бес адамға көмек көрсетілді деді аймақ әкімшілігінің жетекшісі Олег Синегубов. Кейін Харьков мэрі Игорь Терехов зардап шеккендер жеті адамға жеткенін айтты.

Шенеуніктердің сөзінше, Ресей әскері Харьковтегі азаматтық инфрақұрылымдарға 9 дрон жіберген – біреуі жанармай станциясы маңында, тағы бірі медициналық мекеме аумағына құлаған. Мекеме өртеніп, ол жақтан 60 адам эвакуацияланған. Бұдан бөлек, көп қабатты тұрғын үйлердің терезелері сынып, автосалон мен гипермаркет бүлінген.

Ресей қорғаныс министрлігі соққыға түсініктеме бермеді.

• БҰҰ дерегі бойынша, Ресей Украинаға қарсы кең ауқымды басқыншылық бастаған 2022 жылдың 24 ақпанынан бері жиынтығы 12,4 мыңнан астам бейбіт тұрғын қаза тапқан, әйткенмен бұл әлі толық дерек емес. 28,3 адам жараланған. БҰҰ сонымен бірге Ресей әскерінің түрлі қылмыстарын (дарға асу, адам ұрлау, азаптау, дөрекі қатынас, күштеп ұстау) құжатқа түсірген.

Қаржы министрлігі елдегі екі ірі құрылыс компаниясы – Bazis-A және BI Group салық алынатын кірісін жалпы сомасы 16,5 миллиард теңгеге азайтып көрсеткен деп санайды. Мемлекеттік кіріс органдары екі компанияға осы жөнінде ескерту-хат жіберген.

"Мемлекеттік кіріс органдары «Базис-А» компаниясына салық салынатын кірісті – 4,6 млрд теңгеге, BI Group-қа 11,9 млрд теңгеге кеміткені туралы хабарлама жіберді" деп жазылған министрліктің хабарламасында.

Ресми ақпаратқа қарағанда, мұндай тексеріс 2022–2023 жылдарға арналған арнайы салық режимдерін пайдаланған және стандартты салық жүйесі бойынша жұмыс істейтін компаниялар арасындағы өзара есеп айырысуды талдау аясында жүргізілген. Ведомствоның айтуынша, жүргізілген талдау компаниялар арнайы салық режимін салық төлемін азайту мақсатында қолданғанын көрсеткен.

Бұған қоса, департамент өкілдері камералық тексеру процедурасы салық төлеушілерге тексеруден өтпей-ақ кірістерін өз бетінше реттеуге және салықты төлеуге мүмкіндік беретінін айтты.

Жақында премьер-министр Олжас Бектенов ірі компанияларды көбірек салық төлеуге үндеген. Ол екі күн ішінде салық органдарынан ескерту-хат түсетінін, талапты орындамаған компаниялармен "қатаң сөйлесетінін" ескерткен.

Bazis-A да, BI Group компаниясы да заңнама талаптарын қатай сақтайтынын, барлық салықты төлеп келе жатқанын айтып, мемлекеттік органдардың ескертпелерін жоққа шығарды.

1 наурызға қараған таңда ораза ұстайтын қазақстандықтар ауызашарға тұрып, ауыз бекітті. Мұсылмандар үшін қасиетті Рамазан айы биыл 1 наурызда басталып, 29 күнге созылады деп хабарлады Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы (ҚМДБ).

Сенбі күні таңертең Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқын Рамазан айының басталуымен құттықтады.

"Бұл – халқымыздың рухани өмірінде айрықша маңызы бар кезең. Ораза кезінде сабырлылық пен қанағатшылдық, жанашырлық пен қамқорлық секілді ізгі құндылықтар ерекше дәріптеледі. Азаматтарымыз мұқтаж жандарға көмек беріп, қайырымдылық жасауға ұмтылады. Мұның бәрі ислам дінінің гуманистік идеяларынан бастау алады" деп жазылған құттықтауда.

Онда биыл Рамазан айы Алғыс айту күнімен тұспа-тұс келіп отырғаны да айтылған.

"Мұның зор символдық мәні бар. Мазмұны терең, мағынасы үндес қос мереке халқымыздың берекелі бірлігін одан әрі нығайта түсуге шақырады. Оразадан оразаға аман-есен жете берейік!" деді президент.

Қазақстан мұсылмандары наурыздың 27-іне қараған түні Қадір түнін қарсы алады. 30 наурызда Ораза айт мейрамы басталып, үш күнге созылады.

Қытайда өнеркәсіп және ақпараттық технология министрі Цзинь Чжуанлун екі айдан бері жұрт алдына шықпай қалды. Ол жасанды интеллект саласына жетекшілік еткен. Бұл жөнінде Financial Times басылымы жазды.

Басылымның мәліметінше, үкімет жиындарына үзіліссіз қатысып жүрген Цзинь былтыр желтоқсаннан бері жиындардан көрінбей кеткен. South China Morning Post жазуынша, ақпараттық технология министрінің сайтында 28 ақпанда ведомство жетекшісі ретінде Ляонин провинциясының бұрынғы губернаторы Ли Лэчэн деп көрсетілген.

2023 жылы қазанда Қытай билігі қорғаныс министрі Ли Шанфуды отставкаға жіберген еді. Оған дейін Шанфу екі айға жуық уақыт көрінбей кеткен. Батыс ақпарат құралдары дереккөздерге сүйене отырып, министр қызметінен шеттетілгенін жазды. Кейінірек оның жемқорлық бабымен айыпталғаны белгілі болды.

2023 жылы шілдеде Қытай сыртқы істер министрі Цинь Ган да отставкаға жіберілген. Ол кезде де шенеунік бір ай бойы көрінбей кеткен еді.

Қытайда шенеуніктер немесе ұйым өкілдері тергеуге ілінген кезде осылай жұрт алдына шықпай қалады. 2021 жылдың соңында Қытай басшысы Си Цзиньпин ондаған шенеунік пен қаржы жетекшілеріне қатысты жемқорлыққа қарсы ауқымды науқан бастаған.

Алматы соты 28 ақпанда кешке Feminita белсендісі Жанар Секербаеваны "бейбіт жиын өткізу тәртібін бұзу" бабымен (488-бап, 7-бөлік) кінәлі деп танып, 10 тәулікке қамады. Бұл жөнінде "Власть" жазды. Белсенді 2024 жылы 13 мамыр күнгі шеру үшін жауапқа тартылған.

Ол кезде Feminita белсенділері "әйелін қатігездікпен өлтірді" деп 24 жылға бас бостандығынан айырылған бұрынғы ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаевқа өмірлік жаза талап етіп, шеру өткізген.

Сол кезде Алматының әкімшілік соты Feminita белсенділері Гүлбақыт Өтебай мен Гүлзада Сержанды "рұқсатсыз жиын ұйымдастырды" деп айыптап, екеуіне де 184 мың теңгеден (50 АЕК) айыппұл салған еді.

Секербаеваның адвокаты Ғалым Нұрпейісов жұма күні сотта бұл шеру үшін былтыр Гүлзада Сержан жауапқа тартылғанын, енді не үшін Жанар Секербаеваны соттап жатқанын сұрады.

Полиция қызметкерінің айтуынша, аталған азамат "әкімдікті, полиция қызметкерлерін ескертпей, қоғамдық тәртіпті бұзған, егер бірдеңе болса, біз білмейміз".

Ал адвокат Ғалым Нұрпейісов "бізде болашақ әрекет үшін жазаламайды, бізде жаза қазіргі кез немесе өткен заңбұзушылықты қарастырады" деген.

Ал Жанар Секербаева өзін жыныстық ориентациясы үшін өзін қудалап отырғанын айтты.

"Сегіз сағат бойы Салтанатты (Нүкенованы) қалай өлтіргенін есіме алдым. Ешкім де оны құтқармаған. Мен шеру ұйымдастырған жоқпын, осы қасіретті жеткізгісі келетін әпкелерге қосылдым. Елде фемицид жүріп жатыр" деді Секербаева.

Бұған дейін сот Feminita белсенділері Жанар Секербаева мен Гүлзада Сержанды "тіркелмеген ұйымға жетекшілік еткені үшін" әрқайсысына 393 мың теңгеден айыппұл салған. 28 ақпанда апелляциялық сот Гүлзада Сержанның шешімін өзгеріссіз қалдырды.

13-14 ақпанда "Қазақстандық ата-аналар одағы" ұйымының бұрынғы төрайымы Бағила Балтабаева Feminita ұйымдастырған шараға полиция шақырып, шараны өткізуге кедергі келтірген. Осыдан кейін Feminita ұйымының өкілдері Гүлзада Сержан мен Жанар Секербаева ұсталып, Бостандық аудандық полиция басқармасына жеткізілген. Ертесінде Feminita-ның шараларына өзге де белсенділер кедергі келтірген. Ізінше Сержан мен Секербаеваға "тіркелмеген ұйымға жетекшілік ету" бабы бойынша әкімшілік іс қозғалғаны белгілі болды.

Ал Feminita-ның шарасына кедергі келтіргендерді жауапқа тартылғаны-тартылмағаны жөнінде ақпарат жоқ.

Feminita өкілдері Алматы қалалық әділет департаментіне аталған ұйымды тіркеу туралы талай рет өтініш бергенмен өтініштері орындалмаған. Феминистік топ сот арқылы департаменттің әрекеттің даулауға тырысқан, алайда сот ешқандай заңбұзушылық таппаған. Халықаралық Human Rights Watch құқық қорғау ұйымы Қазақстан билігінің Feminita-ны тіркемей отырғандығын сынаған.

28 ақпанда Ақтөбе облысында Дөң тау-кен байыту комбинатына қарасты "Болашақ" шахтасының кен өндіру блогында лап еткен жалын пайда болып, төрт жұмысшыны күйік шалған. Бұл жөнінде "Қазхром" трансұлттық компаниясының баспасөз қызметі хабарлады.

Аудандық аурухана бас дәрігерінің орынбасары Людмила Волненконың сөзінше, олар түрлі дәрежедегі жарақатпен ауруханаға жеткізілген. Біреуінің жағдайы ауыр, реанимацияда жатыр. Екі жұмысшы травматология бөліміне жатқызылған, біреуі үйіне жіберілген. Зардап шеккендерге медициналық көмек көрсетіліп жатыр.

Шахтада жұмыс тоқтатылған. Оқиға болған кезде шахтада 228 жұмысшы болған, барлығы жер үстіне шығарылған. Шахтадағы сутектің мөлшері өлшеніп жатыр.

Полиция тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережесін сақтамау фактісі бойынша сотқа дейінгі тергеу амалдарын бастаған.

"Қазхром" директорлар кеңесінің құрамына Александр Машкевич, Патох Шодиев және Шухрат Ибрагимов секілді белгілі олигархтар кіретін Eurasian Resources Group компаниясына тиесілі. Ашық дереккөзге сүйенсек, "Қазхромда" жалпы 19 мың адам, ал Дөң кен байыту комбинатында 7,5 мың адам жұмыс істейді.

"Курсивтің" жазуынша, "Болашақ" шахтасы жуырда ғана – 27 желтоқсанда салтанатты түрде ашылған. Нысанның құны – 1 трлн теңгеден астам. Шахтада екі кеніш бар - «Миллиондық» және «Алмаз-Қазына». "Қазхромның" басшысы Сергей Прокопьев оны "өз деңгейіндегі ең өршіл, қымбат және әсерлі" жобалардың бірі деп атаған.

Өскемен әкімдігі бірыңғай уақыт белдеуіне қарсы шеру өткізуге рұқсат берді. Бұл жөнінде белсенді Леонид Карташовқа сүйенген "Власть" басылымы жазды. Ақпаратқа қарағанда, белсенділер сот арқылы даулап жүріп, рұқсат ала алған. Олар жалғыз адамдық пикет пен митингіге де рұқсат беруді талап етіп отыр.

Бұған дейін әкімдік белсенділерге уақытты кері жылжыту туралы шешімге қатысты наразылық өткізуге рұқсат бермеген. Жергілікті атқарушы орган белсенділер сұраған орынның бос болмайтынын алға тартқан.

Карташевтің сөзінше, ол шара өтеді деген күні алаңға барған кезде ешқандай шара өтпеген, ол үш қолы бар акт толтырған.

Белсенді сотқа жүгінген кезде сот оған әкімдікпен бітімге келуге бір апта берген, алайда тараптар ешқандай келісімге келмеген. 21 ақпанда қоғам белсенділері 28 ақпанда митинг, шеру, пикет өткізу туралы жаңа өтініш берген. Әкімдік шеру өткізуге рұқсат бергенмен мерзімін өзгертуді ұсынған. Енді белсенділер 14 наурызда шеруді жоспарлап отыр.

Атқарушы орган митинг пен пикетке рұқсат бермеген. Қоғам белсенділері бұл шешімдерді сотқа берейін деп жатыр.

• 2024 жылғы 1 наурызға дейін Қазақстанда екі сағат белдеуі болды. Оны өзгертуді ұсынған шенеуніктер бұрынғы уақыт адамның биологиялық уақыт ритмін бұзады деген уәж айтты. Олар бірыңғай уақыт белдеуінің тағы бір пайдасы: бүкіл ел аумағында бизнес процестерді реттеуге және көлікпен тасу қызметін жеңілдетуге септеседі деді.
• Уақыт белдеуі ауысқалы Қазақстанда бұл шешімге қарсылық жиі болып тұрады. Уақытты бұрынғы қалпына келтіруді талап еткен петиция да жарияланып, оған мыңдаған адам қол қойған. Бірақ петицияны қараған құзырлы органдар белсенділер ұсынысын негізсіз деп тапқан.
• 18 желтоқсанда Астана соты Шығыс Қазақстан облысы тұрғындары атынан үкіметтің бірыңғай уақыт белдеуі туралы шешіміне қарсы арыз түсірген адвокаттың меселін қайтарды. Арыз иелері үкіметтің уақытты жылжыту туралы шешімінің күшін жоюды сұраған еді.

2023 жылы наурызда соғыстан қашып келген ресейлік Игорь Санджиев Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтан саяси баспана сұрады. Айтуынша, шамамен екі жылда Қазақстанның ресми орындары оның босқын мәртебесін беру туралы өтінішін орындамаған. Ол шешімді сот арқылы даулағанмен нәтиже болмаған.

"2022 жылы қыркүйекте "арнайы әскери операцияға" қатысу үшін Ресей әскерінің қатарына мәжбүрлі түрде мобилизацияландым. Әскери бөлімді 2022 жылы қарашада тастап кеттім. Одан кейін қудалаудан қауіптеніп, Ресей мен Беларусьте жүрдім. 2023 жылы наурызда босқын мәртебесін сұрау мақсатында Қазақстан мен Ресей шекарасынан заңсыз өттім. Бірақ Қазақстан өтінішімді мақұлдаған жоқ. Қазір маған елден шығару қаупі төніп тұр. Себебі 2024 жылы қыркүйекте Жоғарғы сот босқын мәртебесін беруден түбегейлі түрде бас тартты. Құрметті Қасым-Жомарт Тоқаев, өзіңіздің өкілетіңіздің аясында саяси баспана беруді сұраймын. Мұны тынымсыз еңбекпен, еңбекпен өтеуге үміттенемін" деді Игорь Санджиев президентке жолдаған видеоүндеуінде.

Оның сөзінше, бірнеше беттен құралған жазбаша өтінішті 20 ақпанда Астанадағы ішкі істер министрлігіне апарып, талон алған. Өтініш кемінде үш ай қаралмақ. Министрлік өкілдерінің сөзіне сүйенген оның сөзінше, ведомствоның өзі өтінішті қарастырмайды - олар құжаттарды жинайды. Олар үш ведомство: ұлттық қауіпсіздік комитеті, сыртқы істер министрлігі, еңбек министрлігінің келісімі немесе бас тарту құжатын алмақ. Құжаттарды азаматтық жөніндегі комиссияға тапсырмақ.

Құқық қорғаушылардың сөзінше, Қазақстан президентінен саяси баспана сұрау ел тарихында өте сирек кездесетін жағдай. Бұл совет заманының мұрасындай қалған және саяси қуғын көрген азаматтар көп жағдайда босқын мәртебесін сұрайды. Олар Игорь Санджиевке саяси баспана беретіндігіне де күмән келтіреді.

27-28 ақпанда Азаттық президент және ішкі істер министрлінінің баспасөз қызметіне хабарласып көржді, WhatsApp-тарына сұрақтарды қалдырғанмен әзірге жауап жоқ.

Санджиевтің сөзінше, Ресейде оған қарсы "әскери бөлімді өздігімен тастап кету" және "Ұру" (әкімшілік бап) баптары бойынша іс қозғалған. Ол өзін елге қайтарса, қудаланатынын айтады.

• Ресей Украинаға басып кіргелі бері соғыстан қашқан кей ресейліктер Қазақстанға заңсыз өтіп, босқын мәртебесін сұраған. Олардың көбінің өтініші орындалған жоқ.
• Желтоқсанда Қазақстан Ресей билігі халықаралық іздеу жариялаған Евгений Наказненкоға босқын мәртебесін беруден бас тартқан. Ресейде Наказненкоға қарсы "әскер туралы фейк таратты" және "терроризмге шақырды" деген айып тағылып, қылмыстық іс қозғалған. Азаттық радиосының жазуына қарағанда, Наказненко әлеуметтік желіге соғысқа қарсы бейнероликтер салғаны үшін жазықты болып отыр. Ресей билігі оны халықаралық іздеуге берген. Қазір Наказненкоға да экстрадиция қаупі төніп тұр.
• 2023 жылдың желтоқсан айында Қазақстан соғыстан қашқан ресейлік күзет қызметінің майоры Михаил Жилинді Ресейдің сұрауымен депортация жасады. Ол Қазақстан шекарасын кесіп өткеннің ертесіне-ақ саяси баспана сұраған болатын. Заң бойынша, бұл шекараны заңсыз кесіп өткені үшін деген айыптаудан босатады. Қазақстан заңы адамдарды заңсыз жолмен келген елдің аумағына қайтаруға да тыйым салады. Алайда, Қазақтан соты Жилинді Ресейге депортация жасау туралы шешім шығарды. 2024 жылы Ресей соты Жилинді әскерге жұмылдыру кезінде қашып кеткені және шекараны заңсыз кесіп өткені үшін кінәлі деп танып, алты жарым жылға қатаң режимдегі түрмеге жапты. Жилиннің туыстары Ресейде оны ауыр азаптау күтіп тұр деп мәлімдеген.
• Бұған дейін соғысқа қарсы шыққан саха белсендісі, панк-музыкант Айхал Аммосов (Игорь Иванов) пен Наталья Нарская ұсталып, Алматыдағы изоляторда отырып шыққан еді. Аммосов былтыр қарашада Германияға қоныс аударды. Былтыр күзде соғысқа қарсы ресейлік белсенді, 19 жастағы Павел Владимировтің Қазақстанда ұсталғаны да мәлім болды. Оның да тағдыры белгісіз.

Астана сотының әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы ғылым және жоғары білім министрлігіне қарсы шағым түсіріп, бірінші инстанцияда жеңілген студент Медина Майсардың апелляциялық шағымын қанағаттандырмады. Студент жоғары оқу орындарына түскен кезде гранттарды үлестіру жағдайына наразы болған.

Апелляциялық инстанция отырысы 26 ақпанда кешке өткен.

Сот алқасы "төтенше жағдай жарияланған өңірлердегі талапкерлерге грант үйлестіру кезінде шағым берушінің құқығы бұзылмаған" деп мәлімдеді.

Медина Майсар соттан кейін Азаттық Азияға берген сұхбатында сот шешімімен келіспейтінін жеткізді.

"Мұнымен тоқтамаймын. Қазір кассациялық шағым түсіруге дайындалып жатырмыз. Білім және ғылым министрлігінің жоқ квота бойынша грант бөлуін сот заңды деп таныса, Қазақстанда жыл сайын көктемде еліміздің солтүстік және батыс аймақтарында су тасқыны болатындықтан, министрлік жыл сайын дәл осылай балалардың құқығын бұзуы мүмкін екен. Сондықтан Қазақстанда балалар құқығының одан әрі бұзылуына жол бермеу үшін сот процесін жалғастырамын" деді Медина Майсар.

2024 жылдың тамыз айында ғылым және жоғары білім министрлігі білім гранты иегерлерінің тізімін жариялаған. Жоғары балл жинаған, бірақ грант ала алмаған қазақстандық талапкерлер (олардың ішінде Медина Майсар да бар) гранттардың әділетсіз бөлінгенін айтқан. Шенеуніктер биыл білім гранттарының 20 пайызын су тасқынынан зардап шеккен аймақтарға жіберген. Бұл шешіммен келіспегендер "министрлік зардап шеккен аймақтарға квотаны талапкерлердің есебінен беруге құқығы жоқ" деп айтқан. Шешімді парламент деңгейінде қарау керектігін алға тартқан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Жоғары білім министрлігі даудан соң түлектерге қосымша грант бөлді

Ал министрліктің өкілдері бұл шешім заңнамаға қайшы емес деп айтқан. Ведомство өкілдерінің айтуынша, аталған аймақ түлектері емтихан мен ҰБТ-ға өзге аймақтағы құрдастарымен тең жағдайда дайындала алмаған.

- Осыған байланысты министрлік өз құзыреті шегінде қолданыстағы заңнамаға қайшы келмейтін, оның ішінде ҰБТ өткізу мерзімдері, ҰБТ-ның ең жақсы нәтижесін пайдалану да бар, су тасқынынан зардап шеккен түлектерге мемлекеттік тапсырыс көлемін анықтау мәселелері бойынша шұғыл шаралар қабылдады, - деді министрлік өкілдері.

Медина Майсар министрлікті сотқа беріп, ведомствоны өз өкілетін асырды және студенттерді жоғары оқу орнына қабылдау ережесін бұзды деп айыптады. Оның адвокаттарының сөзінше, төмен бал алған талапкерлердің барлығы су тасқыны болған аймақтарда тұрды деп айтуға келмейді.

Медина Майсар сонымен бірге ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбекті отставкаға кетіруді талап етті. Оны жоғары бал алғанмен оқуға түсе алмаған жүздеген қазақстандық студент қолдады.

Гранттан қағылған талапкерлердің наразылығынан кейін министр Саясат Нұрбек жоғары бал алған түлектерге қосымша 10 мың грант бөлінетінін айтты. Министрлік жарияланған грант иегерлерінің тізімінде Медина Майсар да бар.

Желтоқсанда бірінші инстанциядағы сот Медина Майсардың ғылым және жоғары білім министрлігіне түсірген шағымын кері қайтарып, министрдің бұйрығы "шағым түсірушінің құқығын мен заңды мүдделерін бұзбайды" деп мәімдеді. Шешіммен келіспеген Майсар шешімді апелляцияға берген еді.

Медина Майсар елде өзінің азаматтық белсенділігімен көзге түскен. Ол балалардың құқығын қорғаумен айналысатын "Қазақстанның жастар кеңесі" еріктілер қозғалысының негізін қалаушылардың бірі.

Абай Қайырбеков ішкі істер министрінің орынбасары және қылмыстық атқару жүйесі комитетінің төрағасы болып тағайындалды. Жұма күні тиісті жарлық Ақорда сайтында жарияланды.

Қайырбековке дейін комитетті басқарған Теңізжан Жәнібеков биыл қаңтарда қызметінен босатылған. ІІМ ақпаратынша, ол өз еркімен қызметінен кеткен. Ол комитетке шамамен бір жыл жетекшілік етті.

Бұған дейін ҚАЖК төрағасының бірінші орынбасары болған Абай Қайырбеков қаңтарда ҚАЖК төрағасы міндетін атқарушы болып тағайындалған. Бүгін ол осы қызметке ресми түрде бекітілді.

Былтыр Солтүстік Қазақстан облыстық соты ҚАЖК-ның СҚО бойынша департаментінің бастығы Әділет Мұстафинге 1 млн теңге көлемінде пара алу ісі бойынша үкім шығарғаннан кейін Теңізжан Жәнібековке сөгіс берілген еді. Ал Мустафиннің өзіне сот 30 млн теңге айыппұл салып, өмір бойы мемлекеттік қызмет істеу құқығынан айырған.

Жұма күні Қанат Шарлапаев өнеркәсіп және құрылыс министрі қызметінен босатылып, президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың экономикалық мәселелер жөніндегі көмекші етіп тағайындалғаны белгілі болды.

Шарлапаев өнеркәсіп және құрылыс министрлігін 2023 жылғы кыркүйектен бері басқарған. Оған дейін "Бәйтерек" холдингінің басқарма төрағасы болған.

Шарлапаев өнеркәсіп министрлігін басқарып тұрған кезде утилизация алымы мәселесі жиі көтерілді.

Осыған дейін белсенділер жеңіл көліктерге салынатын утилизация алымы мен ауыл шаруашылығы техникасына салынатын жарнаны алып тастау және көліктерді бастапқы тіркеу жарнасын төмендету туралы петицияға қол жинаған. Оған 50 мыңнан астам адам қол қойғаннан кейін құжат былтыр мамырда үкімет қарауына берілген. Екі айдан соң министрлік петиция талаптарын орындаудан ресми түрде бас тартты.

Шарлапаевтың орнын Ерсайын Нағаспаев басты. Оны өнеркәсіп және құрылыс министрі етіп тағайындау туралы жарлық жұма күні күндіз Ақорда сайтында жарияланды.

44 жастағы Ерсайын Нағаспаев 2022 жылдың қаңтарынан бері "Қазақстан теміржол" ұлттық компаниясының жаңа жобалар бойынша басқармасының төрағасы міндетін атқарушы болған. Әр жылдары "Астана" әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациясы басқармасының басшысы болған, Астана қаласы әкімінің орынбасары, Қарағанды облысындағы Шахтинск қаласының әкімі қызметтерін атқарған.

28 ақпанда Әсет Ерғалиев стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің төрағасы болып тағайындалғаны белгілі болды. Бұған дейін агенттікті Жандос Шаймарданов басқарған.

НАТО-да әскер саны жағынан АҚШ-тан кейін екінші орында тұрған Түркия бейбітшілік келісімі жасалып, Украинада бітімгер әскер орналастыру қажеттігі туындаса, өз әскерін жіберуге дайын. Бұл жөнінде мәселеден хабары бар дереккөзге сүйенген Bloomberg жазды.

Аты-жөнін айтпаған агенттіктің дереккөзінің айтуынша, Түркия президенті Режеп Ердоған бұл мәселені ақпан айында Анкарада Украина басшысы Владимир Зеленский және Ресей сыртқы істер министрі Сергей Лавровпен жеке кездесулер өткізген кезде талқылаған.

Бұған дейін АҚШ президенті Дональд Трамп Еуропадағы одақтастарының бітімгерлік күштерге қатысуын қолдайтынын және Украинаның қауіпсіздігіне кепілдік беретінін айтқан, алайда бір мезетте бұл бастамаға АҚШ-тың тіке қатыспайтынын меңзеген.

Түркияның бұл ниеті Еуропадағы одақтастар, соның ішінде Ұлыбритания мен Франция үшін маңызды. Алайда Bloomberg дереккөздері атап өткендей, Анкара оны құруға дайындық бойынша барлық кеңес пен басқа шараларға қатыспаса, бітімгершілік миссиясынан мүлде бас тартады.

• Ресейдің сыртқы істер министрі Сергей Лавров 26 ақпанда Катарға сапары кезінде Ресей жағы Украинада Еуропа әскерін орналастыру туралы ұсынысты мүлде қарастырмайды деп мәлімдеген. Лавровтың сөзінше, Ресейден Украина аумағына Еуропа әскерін орналастыру мүмкіндігі жөнінде ешкім сұрамаған. Бірақ Лавровтың сөзінше, АҚШ президенті Дональд Трамп жуырда Франция басшысы Эммануэль Макронмен кездесу кезінде екі жақ келісімімен әскер орналастырылады деп айтқан.