Қазақстанның Норвегиядағы кеңесші-уәкілі Талғат Жұмағұлов Норвегияда Қазақстанның 60 азаматы ұсталғанын растады. Елшілік өкілінің айтуынша, оларды 25 қыркүйекте Эйдсволл коммунасындағы қонақ үйде (мотель) ұстаған.

- Оларды жақын арада Қазақстанға депортациялауды жоспарлап отыр. "Мигрант" мәртебесін алу үшін Норвегияға жұмыс істеуге келгенін дәлелдейтін құжат керек. Олар туристік визамен келген, - деді Талғат Жұмағұлов 27 қыркүйекте.

Бұған дейін Норвегияның VG сайты "көші-қон ережелерін бұзған" бір топ шетел азаматының ұсталғанын, олардың басым бөлігі Қазақстан азаматтары екенін жазған. Ұсталғандардың 60-тан астамы Қазақстан, алтауы Қырғызстан, екеуі Ресей азаматы екені хабарланды.

Қазақстанның сыртқы істер министрлігі 27 қыркүйекте Азаттыққа бұл мәліметті тексеріп жатқанын айтты.

- Қазақстан азаматтары ол жақта не себеппен жүргенін, неліктен депортацияланатынын елшілік анықтауға кірісті. Ақпарат толық болғанда хабарлаймыз,- деді СІМ баспасөз қызметінің жетекшісі Нұрбек Алмашов.

Соңғы жылдары жұмыс табу мақсатында шетелге кеткен қазақстандықтар саны ұлғайған. Қазақстанның СІМ дерегінше, өткен жылы Оңтүстік Кореяда шамамен он мың қазақ мигранты болған.

Оқи отырыңыз: "Қазақстандықтардың көбі Оңтүстік Кореяда қалғысы келеді"

Ресейлік көші-қон қызметінің жақында жариялаған баяндамасына қарағанда, 2019 жылы қаңтар мен маусым аралығында Ресейге 100 мыңнан астам Қазақстан азаматы жұмыс іздеп кеткен.

Астананы қалың қар басты. 10 наурыз қар тазалауға 2600 жұмысшы, 1645 арнайы техника шыққан. 9 наурыз түнде коммуналдық қызмет 38 мың текше метр қар шығарған. "Қазгидромет" жел екпіні секундына 15-20, кей жерлерде 23 метрге дейін жетеді деп ескертті.

Ақмола облысындағы трассалар жабық. Ауа райына байланысты қала маңына жүретін автобустар тоқтатылды.

Төтенше жағдайлар министрлігі елдің әр аймағында боран мен тұманда жолда қалған жолаушылар құтқарылғанын хабарлады.

"Өткен екі тәулік ішінде ауа райының нашарлап, боран, көктайғақ болып, қатты жел тұрып, қалың тұман басуына байланысты төтенше жағдай министрлігі 318 адамды, оның ішінде 62 баланы құтқарып, эвакуациялады. Сондай-ақ 38 автомашинаны қар құрсауынан шығарды" деп хабарлады 10 наурызда төтенше жағдай министрлігі.

Министрлік ауа райы нашарлайтынын айтып SMS-хабарлама жіберіп, әлеуметтік желілерде де тұрғындарды құлақтандырған. Құтқару қызметі Жамбыл, Ақтөбе, Түркістан, Шығыс Қазақстан, Жетісу, Ұлытау, Павлодар, Абай облыстарында жолда қалған автокөліктер мен автобустарды эвакуациялаған.

Қалың қарға байланысты 9 наурызда Алматы әуежайынан ұшатын кей рейстер шегерілді.

Павлодар, Абай, Қарағанды, Қостанай, Ақмола, Шығыс Қазақстан облыстарында жауын-шашын қар жауып, боран соғады, басқа өңірлерде қалың тұман түседі деген ескерту 9 наурызда жіберлген.

"Қазгидромет" ұлттық метеорологиялық қызметі елдің барлық дерлік өңірінде 11 наурызға дейін қолайсыз ауа райы болатынын ескертті.

Канаданың биліктегі Либералдық партиясы жетекшілігіне Англия мен Канада банктерін басқарған Марк Карни келді. Ол қаңтарда биліктен кететінін мәлімдеген Джастин Трюдоның орнына Канаданың келесі премьер-министрі болмақ.

Партия ішіндегі сайлау нәтижесі бойынша, Трюдо кабинетінен тыс додаға түскен жалғыз кандидат Карни 86 пайыз дауыс жинаған. Бұл жөнінде Би-Би-Си хабарлады.

Сайлаудан соң сөйлеген сөзінде Марк Карни Канада ешқашан АҚШ құрамына кірмейтінін мәлімдеді және елді басып алып, оның ресурстарына иелік еткісі келеді деп АҚШ президенті Дональд Трампты айыптады.

Канада ешқашан АҚШ-тың 51-ші штаты болмайтынын қайталап жүрген Джастин Трюдо да қоштасу сөзін сөйлеп елде «экзистенциалдық дағдарыс» басталғанын айтты.

Канаданың жаңа премьері АҚШ-пен тариф жөнінде ауыр келіссөздер жүргізуі тиіс. Бұған қоса биыл өтетін сайлауда ол басшылыққа келген Либералдық партия оппозициядан жеңілуі мүмкін деген болжам бар.

Марк Карни – 2008-2013 қаржы дағдарысы жылдары Канада банкін басқарған экономист. Кейін ол Англия банкін басқарды және Трюдоның экономика жөніндегі кеңесшісі болды. Кейінгі кездері ол Трюдоны экономика мәселесінен алшақтап кетті деп жиі сынап жүрген.

Джастин Трюдо Либералдық партияны 2013 жылдан басқарды, ал 2015 жылы Канада премьер-министрі қызметіне кірісті. Үкіметтегі дағдарысқа байланысты 2025 жылғы 6 қаңтарда ол қызметінен кететінін мәлімдеген.

Румынияның Орталық сайлау алқасы ресейшіл деп саналатын әсіреоңшыл саясаткер Кэлин Джорджескуді мамырда өтетін президент сайлауына кандидат етіп тіркеуден бас тартты. Бұл оның жақтастарының наразылығын туғызып, Бухарестте полициямен қақтығыс болды.

Оны тіркемеу туралы шешімді сайлау алқасы жиынына қатысқан 14 адамның 10-ы жақтаған. Сайлау алқасы Джорджескуді Конституциялық соттың былтыр қарашадағы президент сайлауы нәтижесін жоққа шығару туралы шешімі негізінде осындай ұйғарымға келгенін мәлімдеді. Ол сайлауда көпшілікке онша таныс емес еуроскептик кандидат Джорджеску жеңгені хабарланған еді.

«Конституциялық соттың 2024 жылғы желтоқсандағы шешіміне сәйкес, оның кандидатурасы заң талаптарына сай келмейді» деді сайлау алқасы.

«Демек, сайлау алқасы мүшелерінің ойынша, сайлау процесін қайта бастау кезінде дәл сол адам Румыния президенті лауазымына лайық емес деп санайды» делінген Румыния Орталық сайлау алқасының мәлімдемесінде.

НАТО-ны жақтамайтын, Ресеймен соғыста Украинаны қолдауға қарсы шығатын Джорджеску 4 мамырда қайта өтетін президент сайлауына кандидатурасын тағы ұсынған.

Джорджеску сайлауға қайта түсуге 7 наурызда өтініш берген. Сайлау алқасы өтінішті 48 сағатта қарап, шешім шығаруы керек. Ал Джоржеску 24 сағат ішінде шешімге қарсылық білдіре алады.

Бұл шешім Джорджеску жақтастары наразылығын туғызып, ел астанасы Бухарест орталығындағы Орталық сайлау алқасы ғимаратының алдында ашулы топ пен полицейлер арасында қақтығыс болды.

Джорджескуді жақтайтын демонстранттар көшеде үлкен заттар өртеп, полицияға қарсылық көрсеткен, ал тәртіп сақшылары жас ағызатын газ қолданған.

Кэлин Джоржеску өзін қайта сайлауға әдейі қатыстырмай жатыр деп Румыния билігін айыптады. Ол мұны «демократияға жасаған тікелей соққы» деп атады.

«Айтатын бір ғана сөзім қалды! Егер Румыниядағы демократия құласа, бүкіл демократиялық әлем құлайды! Бұл – тек басы ғана. Өте қарапайым нәрсе... Қазір Еуропа дикатураға, ал Румыния тиранияға айналды!» деп жазды Джорджеску әлеуметтік желідегі постында.

Былтыр 6 желтоқсанда Румыния Конституциялық соты қарашада өткен президент сайлауы бірінші турының нәтижесін жоққа шығару туралы ұйғарымға келген. Ол сайлауда Джорджеску жеңіске жеткен еді. Соттың мұндай қорытындыға келуіне процеске Ресей араласты деген барлау мәліметтері негіз болған. Болжам бойынша, шетелдік күштер әсіресе TikTok-та манипуляция жасап, Джорджескудің жеңуіне ықпал еткен. Бұл айыпты Мәскеу де, Джорджеску де жоққа шығарады.

Қазір Кэлин Джорджескудің ісі тергеліп жатыр. Оған алты пункт бойынша айып тағылған. Оның ішінде елдің конституциялық құрылысын өзгертуге талпыну, сайлау науқаны кезінде жалған ақпарат тарату, фашистік, нәсілдік не ксенофобиялық бағыттағы ұйым құру сияқты ауыр баптар бар.

62 жастағы ауыл шаруашылығы инженері Кэлин Джорджеску бұрын әсіреоңшыл «Румындарды біріктіру альянсына» кірген. Оның мақсаты – Румыния мен Молдованы қосу. Ол президент сайлауына тәуелсіз кандидат ретінде қатысқан. Сайлау кезінде ол Ресейге жақын болуға шақырып, НАТО-ны, Еуроодақты көп сынаған.

Иран АҚШ президенті Дональд Трамптың ядролық келісім бойынша келіссөз туралы үндеуіне жауап беруден бас тартқаннан кейін сенбі күні Ақ үй Тегеранмен әскери жолмен немесе келісім арқылы да мәселені шешуге болады деп мәлімдеді.

"Иран режимі өз халқы мен азаматтарының мүддесін террордан жоғары қояды деп үміттенеміз" деді Ақ үйдің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі өкілі Брайан Хьюз. Оның алдында Иранның рухани көсемі аятолла Әли Хаменеи Тегеран келісімге бармайды деп мәлімдеген еді.

Тегеранмен келісімге ашықтығын білдірген Трамп өзінің бірінші мерзімі кезінде қолданған қысым тетіктерін (Иранды ғаламдық экономикадан оқшаулау, мұнай экспортын шектеу) пайдалану кампаниясын іске қосты.

2015 жылы әлемдік елдермен жасалған маңызды келісім Иранға оған дейін салынған санкцияны жеңілдетіп, оның өтеміне Иранның ядролық бағдарламасын шектеген. Бірақ Трамп бірінші президенттік мерзімі кезінде АҚШ-ты бұл келісімнен шығарып, 2018 жылы санкция салуды қайта бастады, бұл Тегеранды тездетіп уран байытуға, ядролық нысандарына халықаралық инспекция жасауды шектеуге мәжбүрлеген.

МАГАТЭ-нің бас директоры Рафаэль Гросси Иран уран байытуды қару-жарақ деңгейіне жақын деңгейге дейін жеделдетуді жалғастырып жатқандықтан дипломатиялық жолдар арқылы бұл әрекетке шектеу қою мерзімі таусылып бара жатыр деді.

Тегеран сонымен бірге баллистикалық зымыран шығару және орналастыру бағдарламасын әзірлеп, оларды таза қорғаныс сипатында дайындағанын айтқан. Батыста оны Таяу Шығыстағы тұрақсыздықты тудыратын фактор ретінде қарастырады.

Алматы әуежайы қызметкерін кепілге алып, пышақпен қорқытқан ер адамға қарсы үш қылмыстық іс қозғалды. Бұл жөнінде polisia.kz сайты хабарлады. Сот оны екі айға қамаған. Ұсталған адамға үш жылдан 12 жылға дейін түрме жазасы қаупі төніп тұр.

"Пышақ ұстаған ер адам әуежай қызметкерін кепілге алып, рюкзагында "бомба" бар деп жолаушыларды қорқытқан. Аталған факт бойынша үш қылмыстық іс қозғалды: кепілге алу (261-бабы 2-бөлігі 4-тармағы) - мүлкі тәркіленіп, 7 жылдан 12 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы көзделген. Қару қолдану арқылы жасалған бұзақылық (293-бабы 3-бөлігі) - 3 жылдан 7 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған. Терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабарлау (273-бабы) - 5 000 АЕК мөлшерінде айыппұл немесе 5 жылға дейін бас бостандығынан айыру" деп жазылған полиция хабарламасында.

Сайттың хабарлауынша, осы оқиғадан кейін елдегі әуежайлар мен вокзалдардағы қауіпсіздік жүйесі тексеріліп, ондағы осал тұстар анықталмақ, бақылау күшейтіліп, әрекет ету алгоритмі жетілдірілмек.

7 наурыз күні Алматы әуежайында пышақ ұстаған ер адам жолаушыларды тексеру қызметкерін кепілге алған. Мұса Әбдірайым есімді қала тұрғыны тексеруші инспектор болып жұмыс істейтін әйел адамды босатып, оның орнына өзін кепілге алуға келіседі. Мұса Әбдірайым орайы келгенде ер адамның пышағын тартып алады, осыдан кейін кепілге алушы ұсталған.

Осы оқиғадан кейін Мұса Әбдірайым "Ерлігі үшін" медалімен марапатталды.

Ұсталған адам – 67 жастағы Қазақстан азаматы. Оның бұл қадамға не үшін барғаны әзірге белгісіз.

Алматы полициясының хабарлауынша, ұсталған адам былтыр автобуста бір әйелге шабуыл жасап, желтоқсанда бір жылға бостандығы шектелген.

Солтүстік Корея баллистикалық ракета алып жүре алатын ядролық реакторы бар сүңгуір қайықтың құрылысы жөнінде айтты.

Сүңгуір қайығы бар арнайы орынға ел басшысы Ким Чен Ын барды деп хабарлады сенбі күні Кореяның орталық ақпарат агенттігі.

Солтүстік Корея сүңгуір қайық жасап жатқанын алғаш рет ресми түрде мойындап отыр. Алғаш рет бұл ақпаратты былтыр қазан айында Оңтүстік Кореяның барлау қызметі хабарлаған, алайда олар тек болжам жасаған еді.

2024 жылы қаңтарда жоба өте ерте кезеңде болғандықтан Сеулдің барлау қызметі мәселе шынымен де реактор қайығы жөнінде болып отыр ма, жоқ па, деп нақты сеніммен айта алмаған болатын.

2023 жылы қыркүйекте Солтүстік Корея су астынан ядролық соққы жасауға қабілеті бар алғашқы тактикалық сүңгуір қайығын таныстырған еді. Ким сол кезде суасты флоты құрылысын дамытатынын айтқан.

Солтүстік Корея қазірдің өзінде әлемдегі ең үлкен ядролық суасты қайықтарының біріне ие. Елдің флотында әртүрлі мәлімет бойынша 70-тен 90-ға дейін суасты қайығы бар.

8 наурызда күндіз Алматыда ұсталған Oyan, Qazaqstan белсенділері Жәнел Шахан мен Ақмарал Жақыбаеваға әрқайсысына 20 АЕК көлемінде (шамамен 79 мың теңге) айыппұл салынды. Бұл жөнінде "Власть" сайты хабарлады.

Ақпаратқа қарағанда, сенбі күні күндіз Алматының Панфилов көшесінде қазір қамауда отырған үш белсенді - Темірлан Еңсебек ("алауыздық қоздыру" бабы бойынша айып тағылған, соты басталды), Жанар Секербаева ("бейбіт жиын өткізу тәртібін бұзу" бойынша 10 тәулікке қамалған) және Ақторғын Ақкенжебаласының ("бейбіт жиын өткізу тәртібін бұзу" бойынша 10 тәулікке қамалған) картоннан қиылған сұлбалары пайда болған.

"Алматыда бұған дейін қамауға алынған белсенділердің суреттері бейнеленген стендтер Панфилов көшесінде пайда болды. Олар 8 наурызбен өтіп бара жатқан адамдарды құттықтауда. Белсенділер Темірлан Еңсебек, Ақторғын Ақкенжебаласы және Жанар Секербаеваның суреттерінің қолында әйелдердің құқықтары сақталып, дауыстары естілуін тілеген құттықтау плакаттары бар" деп жазылған Oyan, Qazaqstan қозғалыстың парақшасындағы хабарламада.

Алматы полициясы "макеттерге ұқсайтын" заттар табылғаннан кейін белсенділер ұсталып, "қаланы абаттандыру ережелерін бұзғаны үшін" әкімшілік жауапкершілікке тартылғанын хабарлады.

Ақмарал Жақыбаева қаңтардың соңында да "Сатира - қылмыс емес" деген жазуы бар плакат ұстап, пикет өткізгені үшін әкімшілік жазаға тартылған. Сот ол кезде оны "бейбіт жиын өткізу тәртібін бұзды" деп айыптап, 196 мың теңге көлемінде айыппұл салған. Сот кезінде белсенді өзіне тағылған айыппен келіспей, заң бойынша жалғызадамдық пикет өткізу үшін биліктен рұқсат сұрауға міндетті емес екенін айтқан.

Сирия билігі мен оған қарасты топтар бірнеше күнде 600-ден астам бейбіт тұрғынды, соның ішінде әйелдер мен балаларды, негізінен алавит тобына жататын аз дін өкілдерін өлтірді, деп хабарлады елдегі қақтығыстарды бақылайтын Сирия адам құқықтарын бақылау орталығы хабарлады. Оның сөзінен Associated Press агенттігі келтіреді.

Топтың жетекшісі Рами Абдулрахманның айтуынша, бұл қантөгіс Сириядағы 13 жылдан бері жалғасып жатқан азаматтық соғыс барысындағы ең қанды қырғындардың бірі. Оның сөзінен Reuters үзінді келтіреді. Аймақтағы дереккөздердің хабарлауынша, күрдтер қолдайтын алавиттер мен үкіметшіл күштер арасында қақтығыс болған.

Қырғыннан ең көп зардап шеккен қалалардың бірі Банияс тұрғындарының айтуынша, мәйіттер көшелерде шашылып жатыр. Тұрғындарға оларды алуға шектеу қойылған. Бір тұрғынның айтуынша, қарулы адамдар тұрғындарға жұма күні оққа ұшқан бес көршісінің мәйітін жинауға бірнеше сағат бойы кедергі жасаған.

Сирияның жаңа үкіметінің өкілдері биліктен қуылған президент Башар Асадтың жақтастары алавиттермен соғысып жатқанын айтты. Reuters агенттігінің хабарлауынша, билік Асад жақтастарын басып-жаншу кезіндегі «заңсыздықтарды» мойындап, билікті қолдайтын немесе әскери хаос жағдайында қылмыс жасауға ұмтылған ұйымдаспаған қарулы топтарды кінәлады.

Интернетте бейбіт тұрғындарды дарға асу немесе азаптау бейнеленген видеолар тарады. Комментаторлардың айтуынша, құрбандардың көпшілігі аз дін өкілдері, соның ішінде христиандар да бар. Билік кінәлілерді жауапқа тартуға уәде берді, деп хабарлайды "Әл-Жазира" арнасы.

Кем дегенде ондаған бейбіт тұрғын мен Башар Асад үкіметінің бұрынғы мүшелері Латакиядағы ресейлік әскери базаны паналаған, деп хабарлайды арна. Ресейлік әскери Telegram арналарының жазуынша, әскери базада мыңдаған босқын бар, бірақ бұл ақпаратты әзірге тәуелсіз дереккөздер растамады. Ресей билігі жағдайға түсініктеме бермеді.

БҰҰ Халықаралық әйелдер күніне орай әйелдердің қазіргі жағдайы жайлы есебін жариялады.

Отыз жыл бұрын 189 мемлекет бірігіп, гендерлік теңдікке қол жеткізу жоспарын қабылдаған. Пекин декларациясы деп аталатын бұл жоспар аясында осы күнге дейін әлемде әйел құқығын нығайтуға арналған 1,5 мыңнан астам реформа жүрген.

Бірақ соған қарамастан қазір әйелдерде еркектерге тиесілі құқықтардың тек 64 пайызы ғана бар. Парламенттердегі әйелдердің үлесі екі есе артқанымен, олар жалпы санның тек ширек бөлігін ғана алып отыр. Әлемде 87 мемлекетте ғана әйел басшы болған.

Әйелдердің 10 пайызы немесе 393 млн қыз-келіншек тақыр кедейшілікте, 15 пайызы қақтығыс аймағында өмір сүреді. 2022 жылдан бері қақтығыс аймақтарында жыныстық зорлық 1,5 есе артқан. Мұның 95 пайызында әйелдер жапа шеккен. Тұрмыс құрған әйелдердің бестен бір бөлігі бала кезінде некелескен. Әрбір үшінші әйел ғұмырында физикалық немесе жыныстық зорлыққа ұшырайды.

Африкада 60 миллионға жуық қыз орта мектепті бітіре алмайды. Мұндай мүмкіндік берілген аймақтарда оқудың аттестатпен аяқтаған қыздардың үлесі ұлдардан басым түседі.

Жұмыс орындарындағы гендерлік теңсіздік ондаған жыл бойы өзгермеген: еңбекке жарамдың еркектердің 93 пайызы, әйелдердің 63 пайызы жұмыс істейді. Бірақ сөйте тұра әйелдер үй шаруасындағы жұмысты еркектерге қарағанда 2,5 есе көп атқарады. Олардың мойнына үй жинау, бала қарау секілді ақы төленбейтін жұмыстар артылған.

БҰҰ бас хатшысы Антониу Гутерриш Халықаралық әйелдер күні қарсаңында сөйлеген сөзінде жаңа қатерлердің әсерінен әйелдердің дискриминацияға ұшырауы ушығып жатыр деді.

"Цифрлық құрылғылардың әлеуеті зор болғанымен, олар әйелдердің үнін жиі өшіріп, әділетсіздікті арттырады және харассментті күшейтеді" деді Гуттериш әйел құқығын таптаушыларға, шовинистер мен мизогинистерге төтеп беруге үндеп.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Пәк болмай шықты". Күйеу жігіт неке түнінен кейін жас келіннің отбасын сотқа берді

Қызметінен уақытша босатылған Оңтүстік Корея президенті Юн Сок Ёль 8 наурыз күні тергеу изоляторынан шықты. Бұл туралы Yonhap агенттігі хабарлады.

Содан бір күн бұрын Сеул соты Юн Сок Ёльдің өтінішін қанағаттандырып, оны қамау туралы шешімнің күшін жойған. Сот тағылған айыптың мерзіміне сілтеп, прокурорлар іс жүргізу ережесін бұзған деп тапты.

"Ең әуелі Орталық аудандық сотқа заңсыздықты жоюда батылдық әрі табандылық танытқаны үшін алғыс айтқым келеді" деді президент босап шыққан соң.

Юн Сок Ёль 15 қаңтар күні бүлік жасады деген күдікпен ұсталып, кейін қамауға алынған. Бұл іске президенттің содан бір ай бұрын елде әскери жағдай енгізгені түрткі болған. Сөйтіп ол қызметі кезінде қамауға алынған алғашқы Оңтүстік Корея президенті атанды.

14 желтоқсан күні Оңтүстік Корея парламенті екінші талпыныстан соң Юнға импичмент жариялауды қолдап дауыс берді. Оның президенттік құзыретін елдің конституциялық соты қайтарып бере алады. Сот шешімі алдағы күндері шықпақ. Бүлік ісі жөніндегі тыңдаулар әлі жүріп жатыр.

• Былтыр 3 желтоқсанда Юн Сок Ёль парламенттік оппозициямен ұзақ тартыстан соң елге әскери жағдай енгізген. Жарлық парламент жұмысын тоқтатып, наразылықтар мен ереуілдерге, саяси партияларға тыйым салған. Бұл қадам жаппай наразылық тудырып, әскери жағдай тәртібі алты сағаттан соң алынды.
• Әскери жағдай тәртібі жарияланған кезде депутаттар парламентке жиналып, президент жарлығына қарсы дауыс бермек болған. Бастапқыда әскерилер депутаттардың парламентте бас қосуына жол бермеуге тырысқан. Бірақ заң шығарушылар жолын тауып, ғимаратқа кірді де, президент жарлығының күшін жойды. Содан соң әскер казармаларға оралды. Президент Юн Сок Ёль әскерге депутаттарды қамау туралы бұйрық берді деген күдікке ілініп отыр.
• Юнның өзі желтоқсанда мемлекеттік төңкеріс жасамақ болды деген айыпты жоққа шығарып, мұндай қадамға "үкіметтің жұмысын тұралатқан оппозициядан мемлекетті қорғау үшін" жасауға мәжбүр болғанын айтқан.
  ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

  Алты сағаттан аспаған әскери режим тәртібі. Оңтүстік Кореяда не болды?

  
  

Алматы әкімі Ерболат Досаев қала әуежайында кепілге алынған қызметкер әйелді құтқарып алған Мұса Әбдірайымға "Ерлігі үшін" медалін табыстады. Бұл туралы 8 наурыз күні қала әкімдігі хабарлады. Марапат Қазақстан президентінің тапсырмасы бойынша берілген.

Мұса Әбдірайым бұл медальмен "төтенше жағдайда көрсеткен ерлігі мен жанқиярлығы үшін марапатталған". Оған сондай-ақ оған ақшалай сыйақы табысталған.

7 наурыз күні Алматы әуежайында пышақ ұстаған ер адам жолаушыларды тексеру қызметкерін кепілге алған. Полиция оқиға орнын қоршауға алған, бірақ іс насырға шабар деп жақындамаған. Сөйтіп қарулы адамға кепілге алынған қызметкер әйелді басқа адамға алмастыру ұсынылған. Мұса Әбдірайым тексеруші инспектор болып жұмыс істейтін бұл әйелді алмастыруға келіскен. Ол орайы келгенде ер адамның қолындағы пышақты жүзі жағынан ұстап, тартып алып, осыдан кейін ер адам ұсталған.

Ұсталған адам – 67 жастағы Қазақстан азаматы. Оның бұл қадамға не үшін барғаны әзірге белгісіз. Полиция оның үстінен қылмыстық іс қозғап, тергеу амалдарын жүргізіп жатқанын хабарлады.

Алматы полициясының хабарлауынша, ұсталған адамд былтыр автобуста бір әйелге шабуыл жасап, желтоқсанда бір жылға бостандығы шектелген.

8 наурызға қараған түні Ресей әскері Украинаның Донецк облысындағы Доброполье қаласын атқылап, салдарынан кемі бес адам мерт болған, 15 адам жарақат алған. Бұл туралы облыс әкімшілігінің жетекшісі Вадим Филашкин мәлімдеді.

"Қараңғы түскенде ресейліктер қалаға үш соққы жасады. Алдын ала мәлімет бойынша, төрт көпқабатты үй бүлінген" деп жазды шенеунік үйлердің біріндегі өрттің суретін жариялай отырып.

Соғысқа дейін Добропольеде 30 мыңдай адам тұрған. Қала қазір ауыр шайқас жүріп жатқан Покровскінің солтүстігіне қарай 20 шақырым жерде орналасқан.

Түнде сондай-ақ Ресей дрондары Одессаға да шабуылдаған. Бұл туралы Одесса әкімшілігінің басшысы Олег Кипер хабарлады. Оның сөзінше, соққы азаматтық және энергетикалық инфрақұрылымдарға тиген.

"Қалдықтардың құлауынан өнеркәсіп ғимараты мен жанармай бекеті өртке оранды" деп жазды Кипер жапа шеккендер саны нақтыланып жатқанын атап өтіп.

Соның алдында ғана АҚШ-тың жаңа сайланған президенті Дональд Трамп Украинаға "дәл қазір соққы жасап жатқан" Ресейге санкция салу жайын қарап жатқанын мәлімдеген.

Embed Бөлісіңіз

Путин "Ресей шегінбейді" деді. АҚШ пен Украина өкілдері Сауд Арабиясында кездеспек

Embed Бөлісіңіз

The code has been copied to your clipboard.

---

width px height px

---

The URL has been copied to your clipboard

• Auto
• 240p
• 360p
• 480p
• 720p
• 1080p

No media source currently available

0:00 13:44 0:00

• Auto
• 240p
• 360p
• 480p
• 720p
• 1080p

Жүктеп алу

• 240p | 35,0MB
• 360p | 56,2MB
• 480p | 98,7MB
• 720p | 209,2MB
• 1080p | 307,5MB

Лондондағы алқабилер соты Ресей тапсырысымен тыңшылық жасады деген үш Болгария азаматын кінәлі деп тапты. Бұл үшеу Еуропада Insider медиа жобасының шеф‑редакторы Роман Доброхотов пен журналист-зерттеуші Христо Грозевті аңдып, Қазақстанға қарсы ақпараттық шабуыл жасамақ болған. Олар сондай-ақ Атырау облысының бұрынғы әкімі, қазір Ұлыбританияда тұратын Бергей Рысқалиевті де аңдыған. Сот процесі басталған кезде Би-би-си айыптау актісіне сілтеп, экс-әкімді аңду "Ресей мен Қазақстанның байланысын нығайту үшін жасалған. [Қазақстан] билігіне саяси оппоненттерінің қудаланғаны тиімді болуы мүмкін" деп жазды.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

БАҚ: Ресейге тыңшылық жасады деп айыпталғандар Тоқаевтың ұлына компромат жинауға тырысқан

Сондай-ақ, бұл топ өзара әңгімесінде Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың ұлы жайлы жалған гей-порно жасамақ болған. Бұл туралы осыған дейін Telegraph жазған. Басылымның хабарлауынша, бұл топ Қазақстан президентінің ұлына оны романтикалық немесе жыныстық қатынасқа тартатын адам жіберу мәселесін де талқылаған. Арнаулы қызметтер "бал тұзақ" деп аталатын осы әдісті әдетте саяси мақсатта қолданады.

Жалған гей-порно жасау ісінде сотталушылар гей-клубтың иесі деген бір адамнан сұхбат алып, оған "Қазақстан президентінің ұлы тұрақты клиенті екенін" айтқызбақ болған. Бұл қаралау қадамының түпкі мақсаты белгісіз. Бірақ Telegraph және Daily Mail басылымдарының жазуынша, бұл тапсырыстардың артында тұр деген адам: "Мұны жарияласақ, Қазақстанда драма болады" деп айтқан. Кейінірек сотталушылар бұл жоспардан бас тартып, Қазақстанның Лондондағы елшілігі алдында "жалған наразылық акциясын" өткізумен шектелуге тоқтаған. Жоспар бойынша, елшілік ғимаратына дроннан шошқа қанын төкпек болған. Ол үшін тіпті сынақ өткізіп, шошқа қанының сұйықтығы қандай болуы қажетін анықтаған.

Айыптаушылардың айтуынша, топқа тапсырыс беруші – Wirecard төлем жүйесінің бұрынғы операциялық директоры Ян Марсалек.

Британ прокурорларының сөзінше, Болгария азаматтары 2020 жылғы тамыз 2023 жылғы ақпан аралығында Ресей арнаулы қызметтерінің тапсырысы бойынша ақпарат жинаған, тыңшылық жүргізген.

Тыңшы тобына кемі алты адам кірген. Алқабилер Ваня Гарберованы, Катрин Иванованы және Тихомир Иванчевті кінәлі деп тапты деп хабарлады Азаттықтың Болгар қызметі. Қалған үшеуін сот осыған дейін кінәлі деп тапқан.

Иванова тыңшылықтан бөлек бірнеше жалған куәлік ұстағаны үшін де сотты болған. Айыптау актісіне қарағанда, барлығы да орындаған тапсырмалары үшін ақша алған.

АҚШ президенті Дональд Трамп Украинаға "дәл қазір соққы жасап жатқан" Ресейге санкция салу жайын қарап жатқанын айтты. Бұл – оның президенттікке келгелі Мәскеуді қатты сынай сөйлеген алғашқы мәлімдемесі. Осы арқылы ол Мәскеуді бітімге келтіріп, қантөгісті тоқтатуға болады деп есептейді.

Трамп Truth әлеуметтік желісінде мынадай жазба қалдырды: "Ресей дәл қазір майдан алаңында Украинаға "шабуыл жасап жатқанын" негізге алсақ, атысты тоқтатуға қол жеткізбейінше және бейбітшілік туралы соңғы келісімге келмейінше Ресейге ірі көлемде банк және тариф санкцияларын салуды қарастырып жатырмын. Ресей мен Украинаға қарата айтамын, тым кеш болып кетпейінше дәл қазір келіссөз үстеліне отырыңыздар".

Өткен түні Ресей Украинаның энергетика инфрақұрылымына жойқын соққы жасаған. Осыған байланысты Украина президенті Владимир Зеленский одақтастарын Ресейге тізе батырып, соғысты тоқтатқызуға, ол үшін алдымен әуе мен теңізде атысты доғаруға қол жеткізуге шақырған.

Әлеуметтік желіде жариялаған постында Зеленский Ресей өткен тәулікте 70 қанатты және баллистикалық зымыран атқанын, 200 дрон жібергенін айтты. Бұлардың барлығы елдің түрлі энергетика нысандарын, кейбірі тұрғын аударды көздеген. Зеленский бұл шабуылдан адам шығыны болған-болмағанын нақтыламады.

"Шынайы бейбітшілікке апарар бірінші қадам – бұл соғыстың негізгі көзін, яғни Ресейді, адам өміріне қарсы бағытталған осындай шабуылдарды тоқтатуға мәжбүрлеу" деп жазды Зеленский.

Трамп тараптарды келіссөз үстеліне отырғызуға мәжбүрлеу үшін нақты қандай шара қолданатынын айтпады. Ол 2025 жылы 20 қаңтарда қызметіне кіріскеннен бірнеше күн өткен соң бір сөзінде ол Ресейді бітімге көндіру үшін "салық, тариф және басқа да санкциялар" салуы ықтимал екенін айтқан. Бірақ бұдан әрі нақты ештеңе болмады.

Мұның алдындағы апталарда АҚШ пен Украина арасында дипломатиялық қақтығыстар болды. 28 ақпандағы Ақ үйде болған кездесуде Трамп пен Зеленский тәжікелесіп қалып, артынша АҚШ президенті Украина басшысы "бейбітшілікке дайын емес" екенін айтқан.

7 наурызда әлеуметтік желіде жариялаған постында Зеленский Ресей өткен тәулікте 70 қанатты және баллистикалық зымыран атқанын, 200 дрон жібергенін айтты. Бұлардың барлығы елдің түрлі энергетика нысандарын, кейбірі тұрғын аударды көздеген. Зеленский бұл шабуылдан адам шығыны болған-болмағанын нақтыламады.

Соңғы күндері Вашингтоннан бейбіт келісімге шақырған дипломатиялық қысым күшейген. Келесі аптада Украина делегациясы АҚШ өкілдерімен бітім келісімінің жай-жапсарын талқылау үшін Сауд Арабиясына барады.

"Шынайы бейбітшілікке апарар бірінші қадам – бұл соғыстың негізгі көзін, яғни Ресейді, адам өміріне қарсы бағытталған осындай шабуылдарды тоқтатуға мәжбүрлеу. Және мұны бақылауға болады. Әуеде тыныштық орнатып, зымыран, алысқа ұшатын дрон және авиабомбаны қолдануға тыйым салу керек. Бұған қоса қалыпты теңіз тасымалының шынайы кепілі – теңізде тыныштық орнату. Украина бейбітшілікке қадам жасауға әзір, бұл соғыстың бірінші күнінен бастап бейбітшілікке ұмтылып отырған басты ел – Украина" деп жазды Зеленский.

Бұл соққы – 2022 жылы Ресей Украинаға басып кіргелі елдің энеретика инфрақұрылымына жасалған 30-шы ауқымды шабуыл. Сол арқылы Ресей Украинаның аса маңызды энергетика нысандарын істен шығарып, әлсіретуді көздейді. Соңғы екі аптада Ресей Одесса аймағындағы энергетика нысандарын оқтын-оқтын шабуылдады.

Украина әуе күштерінің мәліметі бойынша, шабуыл түнгі сағат 3-те басталған. Осы уақытта Ресей Қара теңізден "Калибр" қанатты зымырандарын ұшыраған. Содан соң "Кинжал" гибердыбыстық зымырандарын тасымалдайтын "МИГ-31К" әскери ұшағы ұшып келгені жөнінде дабыл қағылған.

Бұған қоса, Ресей күштері жүздеген дрон ұшырған.

Зеленскийдің айтуынша, шабуылды тойтару үшін Франция берген F-16 және Mirage-2000 ұшақтары қолданылған. Бұл ұшақтар – Франция президенті Эммануэль Макрон 2024 жылғы маусымда берген көмектің бір бөлігі.

7 наурыздағы шабуылдан соң Польша әуе қорғаныс күштерін іске қосып, жойғыш ұшақтарын әуеге көтерді. Польша қарулы күштерінің мәліметі бойынша, Ресейдің әуедегі белсенділігіне байланысты Польша мен оның одақтастары кез келген қауіпке дайын болып, шабуылдың бетін қайтару үшін мониторинг жүргізген.

Украинаның мемлекеттік "Нафтогаз" компаниясы оның инфрақұрылымына 17-рет түрлі құралдармен шабуыл жасалғанын растады.

Компанияның бас директоры Роман Чумак газ өндіретін өндіріс нысандары қатты зардап шеккенін, бірақ қазір қалпына келтіріліп жатқанын хабарлады.

Ресей әскері Украинаның энергетика мен газ инфрақұрылымына ракета және дрондармен шабуыл жасады деп хабарлады Украинаның энергетика министрі Герман Галущенко.

"Украинаның әртүрлі аймағындағы энергетика және газ инфрақұрылымы тағы да зымыран мен дрондармен жаппай атқыланып жатыр. Құтқарушылар мен энергетиктер мүмкіндігінше соның салдарын жоюға күш жатыр. Энергия мен газбен қамтамасыз етуді тұрақтандыру үшін барлық тиісті шаралар қабылданып жатыр" деп жазды ол Facebook-та.

Оның пікірінше, Ресей энергетика және газ өндіру нысандарын атқылау арқылы "қарапайым украиндарға көбірек зиян тигізуге тырысып жатыр”.

Министр азаматтарды әуе шабуылы кезінде сыртқа шықпауға кеңес берді.

Харьковта азаматтық инфрақұрылым нысанына соққы жасалған. Қала мэрі Игорь Тереховтің сөзінше, соққы тиген жерден өрт шыққан. Көп қабатты тұрғын үй бүлінген, аумақтан тұрғындар эвакуацияланған. Кейінгі мәлімет бойынша, 8 адам зардап шеккен.

Полтава облысында жеке тұрғынүйге ракета бөлшегі құлаған. Екі адам зардап шеккен, бірі - бала. Екі жеке үй мен газ құбыры бүлінген деп хабарлады облыс әкімшілігі.

Тернополь облысында "маңызды өнеркәсіп нысаны" атқыланған. Облыс әкімшілігі газбен қамтамасыз етуде ақаулар болуы мүмкін екенін ескертті. Чернигов облысында шабуылдың нәтижесінде өндіріс нысандарының бірі бүлінген.

Бүгін, 7 наурызда әлеуметтік желіде ер адамның бір қолымен әуежай қызметкерінің шашынан тартып, екінші қолымен айналасына пышақпен сес көрсетіп жатқаны байқалатын видео тарады. Ер адам видеода басқаларға “жақындамаңдар” деп қорқытады. Видео 7 наурызда Алматы әуежайында түсірілген деп айтылды.

Алматы әуежайының баспасөз қызметі оқиғаны растады. Оқиға 7 минутқа созылған. Ізінше одан суық қару тәркіленіп, ұсталған.

“Сағат 11:45-те жолаушы кейпіндегі ер адам ішкі терминалдағы тексеріс аймағына жақындады. Авиация қауіпсіздігі қызметінің өкілдері ер адамнан құжаттарын көрсетуді сұраған кезде ол қызметкерді шашынан ұстап алып, пышақпен қорқыта бастады. 7 минуттан кейін ер адам қарусыздандырылды. Қазіргі уақытта ер адам желілік полиция бөлімінде” деп хабарлады әуежай өкілдері.

Оқиғаға байланысты қылмыстық іс қозғалған. Күдіктінің аты-жөні айтылмайды.

Бұған қоса, күндіз Алматы әуежайында қылмыскерді ұстауға көмектескен ер адам мемлекеттік наградаға ұсынылғаны белгілі болды. Президенттің баспасөз хатшысы желідегі парақшасында осылай деп жазды.

“Президент қылмыскердің суық қаруын тартып алып, ұстауға көмектескен ер адамның батылдығын ерекше атап өтіп, аталған азаматты мемлекеттік наградаға ұсынуды тапсырды” деді баспасөз хатшысы.

Козачков телеграм-арнасының жазуынша, ол полиция қызметкері емес – оқиға орнына кездейсоқ тап болған және [қызметкерді босатып], өзін кепілдікке алуды ұсынған. Видеода оның пышақты үшкір жағынан жылдам тартып алғаны көрінеді.

АҚШ президенті Дональд Трамп әкімшілігі бірқатар ел азаматтарының АҚШ-қа кіруіне тыйым салатын құжатты әзірлеп бітті. Бұл жөнінде бірнеше дереккөзге сүйенген The New York Times басылымы жазды. Ақпаратқа қарағанда, Трамптың бірінші президенттігі кезіндегі шектеулерге қарағанда бұл жолғысы ауқымдырақ.

Дереккөздің мәліметінше, азаматтары АҚШ-қа кіре алмайтын елдердің "қызыл тізімі" жасалмақ. Олардың қатарында Куба, Иран, Ливия, Солтүстік Корея, Сомали, Судан, Сирия, Венесуэла және Йемен бар. Бұл топқа Ауғанстан да енгізілуі мүмкін.

Осыған дейін Reuters агенттігі келесі аптадан бастап Пәкістан мен Ауғанстан азаматтары АҚШ-қа кіре алмауы мүмкін деп жазған еді.

Бұдан бөлек, "қызғылт тізім" де жасау ұсынылып жатыр. Оған енген ел азаматтарының АҚШ-қа кіруіне толық тыйым салынбайды, бірақ белгілі бір шектеулер болады.

"Сары тізімге" енетін елдерге АҚШ "кейбір кемшіліктерді" жоюға 60 күн бермек. Айталық, бұл АҚШ-қа баратын азаматтар туралы ақпарат беру туралы талап болуы мүмкін. Егер кемшіліктер түзетілмесе, ол елдер "қызғылт" немесе тіпті "қызыл" тізімге де енгізілуі мүмкін.

NYT жазуынша, аталған шектеулердің визасы бар, сонымен бірге тұрақты тұруға рұқсат алған азаматтарға қатысы бар-жоғы белгісіз.

Трамптың бірінші президенттігі тұсында енгізілген шектеулер мен тыйымды онан кейін Ақ үйге келген Джо Байден инаугурациядан кейін бірден жойған еді.

Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 15,25 пайыздан 16,5 пайызға дейін бірден көтерді.

Ведомство мұны инфляцияны бақылау және тәуекелдерді азайту қажеттілігімен түсіндірді.

“Бұл қысқа және ұзақмерзімді инфляциялық күтулерді тұрақтандыруға, баға өсуінің жеделдеу үрдісінің бекітілуіне жол бермеуге және инфляцияның артуын болдырмауға мүмкіндік береді. Бүгінгі шешім халық табысының сатып алуға жарамдылығын сақтауға және жинақтарын қорғауға, сондай-ақ нарық қатысушыларының теңгедегі активтерге сенімін қолдауға бағытталған” деп жазылған ұлттық банктің хабарламасында.

Ведомствоның жазуынша, Қазақстанда инфляцияның барлық көрсеткіші бойынша өсу байқалады. Ақпан айында жылдық инфляция 9,4 пайызға дейін өскен.

"Ресейде инфляция қарқын алғандықтан сыртқы сектордың бағаға әсері күшейді. 2024 жылғы желтоқсаннан бастап біршама төмендегеніне қарамастан, дүниежүзінде азық-түліктің бағасы әлі жоғары. Қазіргі уақытта баға жаһандық дәрежеде тұрақты өсіп жатыр" деп жазылған хабарламада.

Ведомство хабарламада инфляциялық және геосаяси тәуекелдер сақталып отырғанын және осы жайт орталық банктердің қатаң ақша-кредит саясаты мен риторикасына негіз болғанын жазды.

Қаңтарда ұлттық банк инфляцияның артып, теңгенің әлсіреуіне байланысты базалық мөлшерлемені 15,25 пайыз деңгейінде қалдырған еді. Дәл осы мөлшерлеме бүгінге дейін сақталып келген.

Базалық мөлшерлеме – бұл орталық банктің ақша құнын басқару тетігі. Ұлттық банк базалық ставканы екінші деңгейлі банктерге кредит берерде және олардың ақшасын депозитке қабылдарда қолданады. Яғни, ұлттық банк коммерциялық банктерге несиені дәл осы базалық ставкамен береді.

Елде инфляциямен қатар қызмет көрсету құны да артып жатыр. 2025 жылдың ақпан айындағы жағдай бойынша елде ақылы қызмет көрсету бағасы 13,8 пайызды құраған.

2024 жылдың ақпан айымен салыстырғанда суық су бағасы – 70,7 пайыз, электр энергиясы - 21 пайыз, орталық жылу жүйесі – 18,2 пайыз, су жүргізу – 17,3 пайыз, ыстық су – 14,5 пайыз қымбаттаған.

Кешенді демалысты ұйымдастыру қызметі – 34 пайызға, байланыс - 14,3 пайызға, шаштараз және жеке қызмет көрсету орындары - 12,3 пайызға, денсаулық сақтау қызметі - 11,8 пайызға, қоғамдық тамақтандыру - 10,8 пайызға қымбаттаған. Темір жол билеті - 20 пайызға, ұшақ билеттері 12,5 пайызға, қалалық автобуспен қатынау құны 10,5 пайызға артқан.

Картоптың бағасы 62,1 пайызға, бас пияз 27,3 пайызға өскен.

Аймақ бойынша 2025 жылы ақпанда сегіз облыста инфляция орташа республикалық деңгейден асып кеткен: ең көбі Астанада (12,7 пайыз), Ақмола (10,7 пайыз) және Батыс Қазақстан (10,5 пайыз) облыстарында тіркелген.

Француздың Orano энергетикалық компаниясы мен Украинаның атом энергетикасы жөніндегі ұлттық операторы Энергоатом 6 наурызда 2040 жылға дейін уран байыту қызметін тасымалдау бойынша ірі ұзақмерзімдік коммерциялық келісімге қол қойғанын мәлімдеді.

6 наурызда Венада құжатқа Энергоатомның бас директоры Петр Котин және Orano-ның бас директоры Николас Маес қол қойды.

Энергоатом сайтындағы мәліметке қарағанда, келісімшарт Украинаның атом паркін ядролық отынмен қамтамасыз етіп, оған уран байыту қызметтерін сенімді әрі әртараптандырылған күйде жеткізуге кепілдік береді.

- Энергоатом Украинаның энергетикалық қауіпсіздігін нығайтып жатыр. Уранды байыту – ядролық отынды өндіру процесіндегі маңызды кезеңдердің бірі және қол қойылған келісім мемлекетімізге атом электр станцияларының жұмысына негізделген тұрақты, жарқын болашақты жоспарлауға мүмкіндік береді, деді Петр Котин.

Украинада 15 энергоблогы бар төрт атом электр станциясы (АЭС) жұмыс істейді. Солардың бірі, жалпы қуаты 6000 МВт болатын алты энергоблогы бар Запорожье АЭС-і - Еуропадағы ең ірі атом станциясы саналады. Энергетика реакторларының саны жағынан Украина әлемде - 10, Еуропада бесінші орында тұр.

Вашингтон Мәскеумен қарым-қатынасты қайта ретке келтіруі керек, оқшаулау саясаты ендігәрі тиімді емес. АҚШ-тың Украина және Ресей бойынша арнайы уәкілі Кит Келлог Вашингтондағы халықаралық қатынас жөніндегі кеңес кезінде осылай деп мәлімдеді.

"Одақтастармен де, қарсыластармен де араласпау - дипломатиядағы басты қателік" деді ол.

Киевпен барлау деректерін алмасуды тоқтату туралы шешімге пікірін айтқан Келлог оны "Ресейге жасалған үлкен жеңілдік" деп атады. Трамптың арнайы өкілі көмектің тоқтатылғаны мен барлау деректерінің берілмеуіне "украиндардың өзін" кінәлады.

Келлогг Трамп әкімшілігінің "екі жаққа қысым мен ынталандыруды қолдана отырып", бейбіт шешімге қол жеткізу үшін жұмыс істеп жатқанын атап өтті. Мұндай шаралардың арасында Ресей активтерін бұғаттау және энергетика секторына санкция салу да бар.

Келлогтың айтуынша, "барлау деректерін алмасуды және әскери көмекті қалпына келтіру үшін" АҚШ пен Украина пайдалы қазбалар бойынша келісімге қол қоюы керек. Келлогтың осы сөзінен CNN үзінді келтіреді.

Ол сөз арасында Зеленскийдің батылдығына "сүйсінетінін" жеткізді.

"Үш жыл бұрын басқыншылық басталған кезде АҚШ оған кетуді ұсынған кезде "маған такси керек жоқ, оқ-дәрі керек" деді. Америкалықтардың тілімен айтсақ, міне, осындай жігітпен сыра ішуге болады" деді арнайы уәкіл.

• АҚШ президенті Дональд Трамп Украина мен Ресейдің тезірек бітімге келгенін талап етіп отыр. ЕО елдерінің басым көпшілігі - бейбітшілік шарттарын бірінші кезекте Украина анықтауы керек деп санайды.
• 28 ақпанда Ақ үйде Украина мен АҚШ жоспарланған пайдалы қазбалар туралы келісімге қол қойған жоқ. Ол кезде екі елдің басшылары сөз таластырып, тараптар келіссөз бітпей залдан шығып кеткен.
• Кейін Зеленский Ақ үйдегі кездесудің "ойдағыдай өтпегеніне" өкініш білдіріп, мүмкіндігінше тезірек келіссөз үстеліне отыруға дайын екенін мәлімдеген. Украина президенті АҚШ-қа көрсеткен көмегі мен қолдауы үшін бірнеше рет алғыс айтты.

"Орыс болғаным үшін сынады" деп шағымданып, ресейлік ақпарат құралдарының басты тақырыбына айналған Қазақстан парламенті мәжілісінің депутаты Никита Шаталов 6 наурызда телеграм-арнасында жазба жариялап, өзінің "орыстан гөрі қазаққа көбірек ұқсайтынын" жазды. Ол жазбасының соңында қазақша "сүрінбейтін тұяқ, жаңылмайтын жақ жоқ" деп "енді мұндай қайталанбайды" деп жазып қойған.

Жазбасы "Бәріміз қазақпыз ғой!" деп аталады. Бұған дейін ресейлік ақпарат агенттіктері оның "шыққан тегіме байланысты жағымсыз пікірлерге тап болдым" деген пікірін жариялаған. Бұл тақырып желіде қызу талқыланды.

"Мұндай жайт этникалық орыс болғандықтан ғана туындайды деп айтуға мәжбүрмін. Дәл сол себепті" деген депутаттың сөзінен Lenta.ru, РБК және ТАСС агенттіктері мысал келтіреді.

5 наурызда Ulysmedia порталына берген сұхбатында өзін "ресейшіл" деп айыптағандарға жауап берген депутат сынды өзінің шыққан тегімен байланыстырған еді.

Биліктің "Аманат" партиясы атынан мәжіліске сайланған депутат ақпан айында Каспий құбыр консорциумына дронмен шабуыл жасағаны үшін Украинаны жауапкершілікке шақыру қажет деп мәлімдегеннен кейін Қазнетте қолданушылар оны ресейшіл ұстанымы үшін сынаған. Бұған қоса, zakon.kz сайтындағы Шаталовтың ресми биографиясында туған жері ретінде Қазақ ССР деп көрсетілген, бірақ депутаттың өзі Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін яғни, 1992 жылы дүниеге келген.

"Соңғы кездері маған қатысты сан алуан тұспалдаулар айтылып жатыр: біресе "өмірбаянында туған жерін Қазақ ССР-ін әдейі көрсетіп қойған" десе, біресе ресейлік БАҚ менің сөздерімді контекстен жұлып алып, мен айтпақ болған нәрседен басқа жаққа қарай бұрмалап жатыр. Соңғы мәлімдемемді екіұшты түсіндіруге болатынын мойындаймын, бұл менің қателігім. Бірақ толық оқымасаңыз немесе көрмесеңіз ғана" деп жазды 6 наурызда Шаталов.

Ол Қазақстаннан басқа туған елі жоқ екенін де атап өткен.

"Мынадай қанатты сөз бар: "Сүрінбейтін тұяқ, жаңылмайтын жақ жоқ!". Мұндай оқиға енді қайталанбайтынына сенімдімін" деді депутат.

Ресейлік пропагандистер мен мен саясаткерлер Қазақстандағы русофобия мен орыстарды кемсіту туралы бұрын да бірнеше рет айтқан. Олардың кейбірі Украинадан кейін Қазақстанды «денацификациялауға» шақырған. Қазақстанның сыртқы істер министрлігі Қазақстанды мұндай айыптаулар Кремльдің ұстанымы емес екенін атап өткен.

Қазақстан билігі Ресейдің Украинаға басқыншылығын айыптамаған және қолдаған да жоқ. Ресми Астана Мәскеу аннексиялап алған Украинаның аймақтарын Ресейдің жері деп мойындаған емес. Украина мен Ресей арасындағы соғыста бейтарап позиция ұстануға тырысатын Қазақстан бұл мәселеде қандай да бір тарапқа үзілді-кесілді баға беруден тартынады. Әйткенмен 2024 жылы қыркүйекте Германия канцлері Олаф Шольц Астанаға сапармен келген кезде президент Тоқаев "әскери тұрғыда Ресейдің жеңілмейтіні анық" деп мәлімдеді. Ол осы сөзін кейінгі форумдарға тағы қайталады.

Қазақстан құрамында Ресей бар бірнеше одаққа мүше, экономикалық жағынан да оған кіріптар, мысалы, Еуропаға шығатын қазақ мұнайының басым бөлігі Ресей аумағынан өтетін құбырмен жөнелтіледі.

Атырау облысының Махамбет ауданында көктемгі су тасқынынан зардап шеккен шаруа Төленбай Аманбаев әлі күнге дейін үйі мен қорасының өтемақысын ала алмай отыр. Мұны Азаттыққа шаруаның өзі айтты.

Тасқын кезінде Аманбаевтың «Шабай» шаруа қожалығындағы үй-жайы мен қора-қопсысы су астында қалған. Ол үйді 2013 жылы салыпты. Бүгінде төрт бөлмелі баспанасы қирап, үйіндіге айналған. Бағалау комиссиясы шығын толық есептелмейінше, ештеңені қалпына келтірмеуге кеңес берген. Аманбаев қожалығының шығыны 33 млн теңге деп бағаланған. Облыс әкімдігі бұл шектен тыс сома деп, ауданға қайта қарауға жіберген. Бірақ аудан әкімдігі шығын сомасын сол күйінде қалдырған.

Аманбаев үйі мен қорасы үшін өтемақы бойынша былтыр 19 сәуірде өтініш тапсырған. 33 млн шығыннан бөлек, осыған дейін «Шабай» шаруа қожалығына 7 гектар жоңышқа алқабы мен 50 жеміс ағашына 1 млн 841 мың 965 теңге көлемінде өтемақы төленген.

Қазір шаруа қыстағына малын суарып, жемдеп-бағып, қораларын тазалау үшін үшін күніне үш-төрт рет келуге мәжбүр. Үйі мен қыстағының арасы 8 шақырымдай. Қыстақтағы үйі суға кеткелі бірнеше сағат қараусыз қалған мал қатты аязда шығынға да ұшыраған. Екі сиыр, төрт бұзауы өлген. Қазір қожалығында 80-ге жуық сиыр, 70-ке жуық жылқы бар. Қазіргі кезде оларды бағу барған сайын қиындап барады.

Шаруа бағалаушылар тасқында қираған үй мен қораға тиіспеңдер десе де, қыста мал үсіп қалмас үшін жақын жерден қора салған. Оған 5 млн теңге жұмсаған.

Биыл Махамбет ауданына да су тасқыны қаупі төніп тұр. Аманбаев өтемақы алған соң, жаңа үйді басқа жерден салуды жоспарлап отыр.

-Былтыр желтоқсанда құжатты кері тапсырғанда облыс әкімдігі Махамбет ауданы ауыл шаруашылығы бөлімі шаруа қожалығымның тасқынға дейін жұмыс істегенін растау туралы анықтама беруін талап еткен. Енді биыл кері құжат тапсыруға барғанда осы ақпанда ұлттық экономика министрлігінің өтемақы туралы бұйрығы шықты деп, құжат толтыру ережесінде өзгеріс бар деп, комиссия қайтадан құжат тапсыруға жіберді. Тасқыннан зардап шеккенімді растау үшін қайтадан құжат тапсырғалы жүрмін. Қала мен ауылдың, ауыл мен қыстақтың арасында сенделіп жүрміз. Үйсіз далада тұру оңай емес, - дейді Төленбай Аманбаев.

Облыстық әкімдіктің баспасөз қызметі хатшысы Руслан Жұмағазиев 6 наурызда Азаттық сауалына Аманбаевтың үйі мен қорасының суға кеткенін дәлелдейтін құжаттарын биыл өтемақы төлеу ережесіне енгізілген өзгерістерге сәйкес, кері тапсыруы тиіс екенін қайталады. Оның сөзінше, бүгінге дейін тасқын кезінде зардап шеккен 112 шаруаның өтініші қанағаттандырылып, 1 млрд 117 млн 746 мың 112 теңге өтемақы төленген.

Украинада Еуропаның бітімгер әскерін орналастыру аймақтағы жағдайды қиындатып жіберуі мүмкін деді Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының (ҰҚШҰ) бас хатшысы Иманғали Тасмағамбетов ресейлік "Известия" басылымына берген сұхбатында.

"Осы күнге дейін бұл (Еуропаның әскері) контингент ресми түрде болмаған. Бұл аймақта қауіпті жағдай тудыруы мүмкін" деді Тасмағамбетов.

"Мұндай қатер туындай қалса, ҰҚШҰ ұйымның жарғылық құжаттары аясында, ұйымға мүше мемлекеттердің барлығымен келісе отырып түрлі көмек нұсқаларын ұсынуға дайын болады" деді ол.

Оның айтуынша, "экономика мен әлеуметтік салада өршіп жатқан негатив құбылыстардан шаршаған халық өз үкіметтерінің мұндай шешімін қолдай қоюы да екіталай".

Тасмағамбетов сұхбатта Францияның ядролық держава ретінде Еуропа елдерін "ядролық қалқаға" алу туралы ұсынысына да пікір білдірген. Ол Францияның саяси билігі осындай ұсыныс арқылы "Еуропадағы өзінің позициясын нығайтқысы келеді" деді.

Қазақстанның бұрынғы премьер-министрі бұған дейінгі сұхбаттарында да Кремльдің Батысқа қарсы тұжырымдарын қайталаған еді. Былтыр күзде Ресей басшысы Владимир Путин Астанадағы ҰҚШҰ саммитінде Украинаға "Орешникпен" тағы соққы жасайтынын айтып, Киевті де нысанаға алуы мүмкін екенін айтып сес көрсеткен. Ізінше Тасмағамбетов Ресей астанасында өткен баспасөз жиында Батыс елдеріне қатысты "дос емес елдер" тіркесін пайдаланып, НАТО-ның Ресей мен Беларусьқа "гипотетикалық шабуылы" туралы айтқан.

2024 жылғы 28 қарашада ҰҚШҰ-ның Астанада өткен саммитіне қатысқан Ресей президенті Владимир Путин "Орешник" баллистикалық ракетасымен "Киевтегі шешім қабылдайтын орталықтарға" соққы жасалуы мүмкін екенін айтып, сес көрсеткен.

Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымы - 1992 жылы негізі қаланған, құрамына Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей және Тәжікстан кіретін әскери-саяси ұйым. Жарғысы бойынша, ұйымға мүше елдердің біріне шабуыл жасалған жағдайда басқа елдерден оған әскери көмек көрсетеді. Таулы Қарабақ төңірегінде Әзербайжанмен арадағы қақтығыс кезінде "көмек көрсетпегені" үшін Армения премьер-министрі 2024 жылы бұл ұйымнан шығатынын мәлімдеген. ҰҚШҰ жалғыз мәрте - 2022 жылғы қаңтарда Қаңтар оқиғасы кезінде стратегиялық маңызды нысандарды "террористерден" қорғау үшін Қазақстанға аз уақытқа әскер кіргізген.

Иманғали Тасмағамбетов - Қазақстан билігінде лауазымды қызметтер атқарған адам. Ол әр жылдары Атырау облысының, Алматы және Астана қалаларының әкімі, қорғаныс министрі және Қазақстанның Ресейдегі елшісі қызметтерін атқарған. 2002-2003 жылы премьер-министр болған. 2023 жылғы қарашадан штаб-пәтері Мәскеуде орналасқан Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының бас хатшысы.

Мәжілістің бұрынғы спикері Нұрлан Нығматулиннің ағасы Арғын Нығматулинге халықаралық іздеу жарияланды. Ақпаратты бейсенбі, 6 наурызда сенат кулуарында бас прокурордың орынбасары Әсет Шыңдалиев растады.

"Халықаралық іздеу әрдайым Интерпол арқылы жүргізіледі. Құқық қорғау органдарымыз мұны өз бетімен жасай алмайды. Интерпол арқылы қызыл бюллетень шығарылады, содан кейін Интерпол белгілеп, есеп береді" деді Әсет Шыңдалиев.

Үш күн бұрын Арғын Нығматулинге іздеу жарияланғаны хабарланған. Іздеу ісі Астанада тіркелген.

69 жастағы Арғын Нығматулин 10 жылдай Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстарындағы "Жылжымайтын мүлік орталығын", ал 2006-2018 жылдар аралығында Қарағандыдағы "Сарыарқа" хоккей клубын басқарған. Былтыр клуб мемлекет балансына қайтарылған. Сол уақытта прокуратура оның жекеге өту заңдылығын тексеріп жатқанын хабарлаған. Арғын Нығматулин Қарағанды облыстық мәслихатының депутаты болған.

Арғын – ағайынды Нығматулиндердің үлкені. Бауыры Нұрлан Нығматулин 8 жыл Қазақстан парламентінің төменгі палатасы – мәжіліс төрағасы болды. Ол 2022 жылғы Қаңтар оқиғасынан кейін өкілетін тоқтатқан.

Нұрланның сыңары Ерлан Нығматулин – кәсіпкер әрі ұзақ жыл мәжілісте және сенатта депутат болған. Forbes Қазақстан журналы 2021 жылы оны елдегі ең ықпалды кәсіпкерлер қатарына қосқан. Былтыр Азаттық радиосы "Дубайдағы Қазақстан" зерттеуінде Нығматулиндердің Біріккен Араб Әмірліктеріндегі ондаған жылжымайтын мүлкін көрсеткен. Ондағы үйлердің бірі Арғын Нығматуллиннің әйелі Найле Белбаеваға тиесілі екені айтылған. Арғын Нығматуллин Азаттық тілшісіне "қылмыс жасадық па, мен зейнеттегі адаммын, енді қоңырау шалма" деп жауап берген еді.

Арғын Нығматулин іздеу салу ісі бойынша Азаттық сұрағына әлі жауап бермеді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Дубайдағы Қазақстан: қазіргі және бұрынғы депутаттар