Тест: Жаһандық жылыну жайлы не білесіз?

Жоқ, дұрыс емес. Өкінішке орай, ауа температурасының 1°C жылуы мұхит әлеміне көп зиян тигізеді. WWF (Дүниежүзілік жабайы табиғатты қорғау қоры) болжамынша, ауа температурасының 1,5°C жылынуынан маржан кедертастар 70-90 пайызға азаяды. Ал 2°C жылынса, мұхиттағы маржан кедіртастардың бәрі жойылып кетеді.

Дұрыс таптыңыз. Тау мұздықтарының еруі тұщы су қорын азайтады. Мысалы, Гималайдағы тау мұздықтары көптеген өзендерге құяды. WWF (Дүниежүзілік жабайы табиғатты қорғау қоры) есебінше, әлемде бір миллиардтан астам адам мұздықтардан келген суларды пайдаланады.

Дұрыс емес. Керісінше, жер беті жылына түседі деген болжам бар. WWF (Дүниежүзілік жабайы табиғатты қорғау қоры) есебінше, соңғы жүз жылда Арктикадағы орташа ауа температурасы 5°C жоғарылаған. Демек, алдағы ондаған жыл көлемінде Арктикада жаз маусымында мұз қабаты болмауы мүмкін.

Дұрыс! БҰҰ есебінше, өндірілген мұнайдың 64 % жанармайға кетеді. Парник газ үлесінің 23 пайызы – көліктерге тиесілі. Жеке автокөліктен қарағанда қоғамдық көліктің табиғатқа зияны аз.

Тауық еті – мал еттерінен қарағанда эко-френдли, бірақ БҰҰ климаттың өзгеруін алдын алғысы келетіндерге жеміс-жидек пен көкөніс жеуге кеңес береді. Бір тауықты пісіруге апта сайын 649 литр су және 0,3 келі бидай қажет. Ал бір табақ қой етін дайындау үшін аптасына 2081 литр су, 1 келі бидай керек. БҰҰ есебінше, ірі мұнай компаниясынан гөрі ет өндірісінен ауаға парник газы көп тарайды.

Дұрыс емес. Пластик заттар қоршаған ортаға орасан зиян тигізеді. Әлемде минут сайын бір миллион пластик бөтелке сатылады. БҰҰ көп рет пайдалануға болатын ыдыстарды ас-су ішуге кеңес береді.

Дұрыс таптыңыз. ДДСҰ есебінше, 1960 жылдан бері жер бетінде табиғат апаты үш есеге көбейген. Табиғат апатынан жыл сайын 60 мыңнан астам адам өмірден өтеді. Болжам бойынша, 2030 және 2050 жылдары климаттың өзгеруінен табиғат апатынан қаза табатындар саны 250 мыңға жетуі мүмкін.

Дұрыс емес. Өкінішке орай, табиғат апатынан өмірден өтетіндер саны бұдан көп. ДДСҰ есебінше, 1960 жылдан бері жер бетінде табиғат апаты үш есеге көбейген. Табиғат апатынан жыл сайын 60 мыңнан астам адам өмірден өтеді. Болжам бойынша, 2030 және 2050 жылдары климаттың өзгеруінен табиғат апатынан қаза табатындар саны 250 мыңға жетуі мүмкін.

Дұрыс емес. ДДСҰ есебінше, 1960 жылдан бері жер бетінде табиғат апаты үш есеге көбейген. Табиғат апатынан жыл сайын 60 мыңнан астам адам өмірден өтеді. Болжам бойынша, 2030 және 2050 жылдары климаттың өзгеруінен табиғат апатынан қаза табатындар саны 250 мыңға жетуі мүмкін.

Дұрыс. Халықаралық миграция ұйымының анықтамасына сай, экологиялық мигранттар – қоршаған ортадағы өзгеріс пен табиғат апаттарының салдарынан тұрғылықты жерлерін тастап кеткендер. 2018 жылы 17,2 млн адам табиғат апатынан қашып, басқа аймаққа қоныс аударған.

Дұрыс емес. Халықаралық миграция ұйымының анықтамасына сай, экологиялық мигранттар – қоршаған ортадағы өзгеріс пен табиғат апаттарының салдарынан тұрғылықты жерлерін тастап кеткендер. 2018 жылы 17,2 млн адам табиғат апатынан қашып, басқа аймаққа қоныс аударған.

Қателестіңіз. Халықаралық миграция ұйымының анықтамасына сай, экологиялық мигранттар – қоршаған ортадағы өзгеріс пен табиғат апаттарының салдарынан тұрғылықты жерлерін тастап кеткендер. 2018 жылы 17,2 млн адам табиғат апатынан қашып, басқа аймаққа қоныс аударған.

Қателестіңіз. Грета ұшақпен ұшу экологияға зиян деп санайды. Әлем бойынша ұшақтар жылына 860 млн метрикалық тонна көмірқышқыл газын таратады. Сондықтан кейбір әуе компаниялары клиенттеріне экологияға келетін зиян үшін қосымша төлем енгізген.

Дұрыс емес. Грета ұшақпен ұшу экологияға зиян деп санайды. Әлем бойынша ұшақтар жылына 860 млн метрикалық тонна көмірқышқыл газын таратады. Сондықтан кейбір әуе компаниялары клиенттеріне экологияға келетін зиян үшін қосымша төлем енгізген.

Дұрыс таптыңыз! Әлем бойынша ұшақтар жылына 860 млн метрикалық тонна көмірқышқыл газын таратады. Сондықтан кейбір әуе компаниялары клиенттеріне экологияға келетін зиян үшін қосымша төлем енгізген.

Қателестіңіз. Күн электр станциялары үшінші орында тұр. Бірінші орында – СЭС (2018 жылы 807,4 кВт/сағ энергия өндірген).

Дұрыс таптыңыз! 2018 жылы Қазақстанда су электр станцияларынан ең көп энергия алынған. 2018 жылы Қазақстандағы СЭС-тер 807,4 млн кВт/сағ энергия өндірген.

Қателестіңіз. Жел электр станциялары екінші орында тұр. Бірінші орында – СЭС (2018 жылы 807,4 кВт/сағ энергия өндірген).

Қателестіңіз. GermanWatch ұйымы зерттеушілері парник газдардың тарауы бойынша түзген рейтингте Сауд Арабиясы ең соңғы орында тұр. Қытай бұл тізімде Сауд Арабиясы мен АҚШ-тың алдында. Ең үздік көрсеткіш Швецияда.

Қателестіңіз. GermanWatch ұйымы зерттеушілері парник газдардың тарауы бойынша түзген рейтингте Сауд Арабиясы ең соңғы орында тұр. Қытай бұл тізімде Сауд Арабиясы мен АҚШ-тың алдында. Ең үздік көрсеткіш Швецияда.

Дұрыс таптыңыз! GermanWatch ұйымы зерттеушілері парник газдардың тарауы бойынша түзген рейтингте Сауд Арабиясы ең соңғы орында тұр. Ең үздік көрсеткіш Швецияда.

Қателестіңіз. Париж келісімі - көмірқышқыл газын азайтуды көздейдін, 175 ел қол қойған құжат.

Дұрыс! Бұл келісімнің экологияға қатысы жоқ. 1938 жылы 30 қыркүйекте Ұлыбритания, Франция, Италия және Германия келісімге қол қойып, Чехославакияға тиесілі Судет облысы Германияға өтті.

Қателестіңіз. Киота хаттамасы - әлем елдерін парник газымен күреске міндеттейтін құжат. Бұл хаттамаға 192 ел қол қойған.

Дұрыс таптыңыз! Бұл – миф. NASA дерегінше, Күн климатқа әсер етуі мүмкін. Бірақ ғаламдық жылынуға Күннің қатысы жоқ.

Бұл – миф емес, шындық. БҰҰ келтірген дерекке назар аударыңыз: ауа температурасының 1,5°C жылынуынан маржан кедертастар 70-90 пайызға азаяды. Ал 2°C жылынса, мұхиттағы маржан кедіртастардың бәрі жойылып кетеді.

Климаттың өзгеруі бойынша үкіметаралық топ сарапшыларының пайымдауынша, адамзаттың климатқа тигізген кесірі аз емес.

Дұрыс емес! Бұл - Канада премьер-министрі Джастин Трюдоның жоспары. Ал бұл - Тоқаевтың айтқаны: «Климаттың өзгеруіне қатысты айтарым, маған бір өте танымал ғалым бұл мәселе 100, 200, 300 жыл бұрын да талқыланған деп айтып еді. Бейнелеп айтқанда, ұзақ жылдан бері көтеріліп келе жатқан өтімді тақырып. Климат, шынымен де, өзгеріп жатыр. Бірде олай, бірде бұлай... Ал климатта қазір болып жатқан жағдайлар дабыра жасайтындай емес дер едім».

Дұрыс таптыңыз! Ресейде өткен «Валдай» клубының жиынында Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев былай деген еді: «Климаттың өзгеруіне қатысты айтарым, маған бір өте танымал ғалым бұл мәселе 100, 200, 300 жыл бұрын да талқыланған деп айтып еді. Бейнелеп айтқанда, ұзақ жылдан бері көтеріліп келе жатқан өтімді тақырып. Климат, шынымен де, өзгеріп жатыр. Бірде олай, бірде бұлай... Ал климатта қазір болып жатқан жағдайлар дабыра жасайтындай емес дер едім».

Қателестіңіз. Бұл – Германия канцлері Ангела Меркельдің [айтқаны].(https://www.apnews.com/1d246b2937c24fb4bf8d265d6c7fbc4d).
Ал бұл – Тоқаевтың сөзі: «Климаттың өзгеруіне қатысты айтарым, маған бір өте танымал ғалым бұл мәселе 100, 200, 300 жыл бұрын да талқыланған деп айтып еді. Бейнелеп айтқанда, ұзақ жылдан бері көтеріліп келе жатқан өтімді тақырып. Климат, шынымен де, өзгеріп жатыр. Бірде олай, бірде бұлай... Ал климатта қазір болып жатқан жағдайлар дабыра жасайтындай емес дер едім».