Қазақстанда АЭС салу туралы референдум қалай өтті?

Орталық референдум комиссиясы (ОРК)Қазақстанда 6 қазанда өтіп жатқан референдумға халықтың қатысу белсенділігі 50 пайыздан асты деп хабарлады. Қазақстан заңы бойынша, референдум сайлаушылардың 50 пайыздан астамы қатысқан кезде өтті деп саналады.

ОРК сағат 14.00-дегі жағдай бойынша халықтың референдумға қатысу белсенділігі 51,77% деп мәлімдеді.

Ресми ақпаратқа қарағанда, дауыс беру белсенділігі бойынша Шымкент қаласы 64,38% көрсеткішпен алда тұр, ең төмен көрсеткіш – Алматы қаласында (16,91%).

Азаттықтың Шымкенттегі тілшісі өзі барған сайлау учаскелерінде қатысу белсенділік төмен екенін айтты.

"Мысалы, қаладағы №103 учаскеде 1332 сайлаушы тіркелген. Сағат 13.47-дегі мәлімет бойынша, тек 158 адам ғана дауыс берген (яғни, сайлаушылардың 11,8% - ред.). Бұл көрсеткішті референдум комиссиясы өкілдері айтты", - деді Азаттықтың Шымкенттегі тілшісі Дилара Иса.

Оның сөзінше, қаладағы №335 учаскеде бір сағат ішінде тек 7 адам ғана дауыс беруге келген.

Ал Алматыдағы бірнеше учаскеге барып көрген Азаттық тілшісі "қатысу белсенділігі аса қатты сезілмесе де жұрт дауыс беріп жатқанын" айтты.

"Ар.Рух.Хақ" қоғамдық қорының президенті, құқық қорғаушы Бақытжан Төреғожина Facebook желісінде: "Алматыда сайлаушылардың референдумға қатысу белсенділігі 6%, бірақ ОСК 11.88% деп жазып қойған (бұл сағат 11-дегі мәлімет - ред.). Мен Варшавадамын, егер ОСК Алматыда сайлаушылардың 50 пайыздан астамы дауыс берді деп нәтижені қолдан жасаса, ертең елшілік алдына плакатпен шығып, "ОСК өтірік айтып жатыр" деп наразылық білдіремін" деді.

Астанадағы №2 референдум учаскесінің төрағасы Қорлан Ташатованың сөзінен Orda сайты үзінді келтірді:

"Астанадағы №2 учаскеде “Еркіндік қанаты” қоғамдық қорының атынан келген бақылаушы Садықов сайлау процесін бұзды. Ол азаматтардың жеке деректері жазылған сайлаушылардың тізімін видеоға түсірді, бұл жеке деректі қорғау туралы заңға және Конституцияға, сайлау туралы заңға қайшы", – деген Қорлан Ташатова.

Комиссия өкілдері Садықовты “бақылаушылардың жұмысына кедергі келтіріп, дауыс беру процесін қиындатты” деп айыптады.

"Осы факт бойынша дауыс беру процесіне кедергі келтіргені жөнінде акт толтырылып, шешім шығарылды", – деді комиссия өкілдері.

Бұған дейін "Еркіндік қанаты" қоры өкілдері бақылаушының учаскедегі заңсыздықты фото-видеоға түсіргенін, содан кейін бақылаушыны учаскеден шығарып тастағанын хабарлаған. Олар шешімді сотқа беретінін айтты.

Азаттықтың Семейдегі, Қарағандыдағы және Оралдағы тілшілерінің хабарлауынша, орталық алаңдарды полиция қызметкерлері бақылап тұр. Алаң маңында полиция көліктері тұр. Наразылық білдіріп я басқадай себеппен жиналған ешкім байқалмайды.

Бұған дейін 6 қазанда сағат 14-те осы алаңдарға жиналып, АЭС салуға қарсы митингіге шығуға 2009 жылдан бері шетелде тұрып жатқан қуғындағы оппозиционер, бұрынғы банкир Мұхтар Әблязов үндеген еді. Ол бұған дейін де бірнеше рет наразылық шеруіне шығу жөнінде үндеулер жасаған. 2019 жылы оның үндеуі бойынша көшеге наразылық білдіріп шыққан адамдарды полиция жаппай ұстап әкеткен. Кейінгі екі жылда Әблязов алдын ала белгілеп, үндеу жасаған митингілер өтпей қалды. Наразылық акциясы өтеді деп белгіленген күннің қарсаңында полиция оппозициялық көзқарастағы белсенділерді ұстайды. Митинг өтеді делінген күні белсенді азаматтардың үйінің маңын торуылдап жүреді.

Астанада АЭС салуға қарсылық білдіріп жалғыз адам пикетіне шыққан белсенді Эльвира Бекзадинаны полиция алып кетті.

Бекзадина әуелде "Солтүстік" сауда орталығы маңындағы көшеде "STOP АЭС" деген жазуы бар плакат ұстап тұрған еді. Жай киім киген адамдар белсендіні сырттай бақылап, смартфонға түсіріп алған.

Кейінірек белсенді "Жастар" сарайына қарай беттеді. Шетелде тұратын қуғындағы оппозиционер, бұрынғы банкир Мұхтар Әблязов (ол жетекшілік ететін "Қазақстанның демократиялық таңдауы" қозғалысын Қазақстан соты экстремистік деп таныған, Еуроодақ резолюцияларында ол ұйымды бейбіт оппозиция деп атаған) Астанадағы "Жастар" сарайы алдындағы алаңды "наразылық митингі өтетін орын" деп көрсеткен.

Бірнеше кварталдан кейін Бекзадинаны жол қиылысынан полиция қызметкерлері алып кетті. Осы сәтте Азаттықтың түсірілім тобына кедергі жасалды.

Астанадағы "Жастар" сарайының маңы жабық тұр: айналасын темір шарбақпен қоршап қойған.