Ашғабатта тұрмыс құрмаған әйелдерден жұмысқа сары түсті орамал тағып келуді талап етті. Басшылық әйелдердің сұрағына жауап бере алмай, иық қағып, бұйрық "жоғарыдан" түсті деген. Ал күйеуге шыққандар болса, сары көйлек киюге міндеттелген.

Бұйрық наурыздың басында пайда болып, талапты орындамағандар жұмыстан қуылады деген.

Түркіменстанда құқықтық тұрғыда рәсімделмеген, бірақ салдары ауыр болатын мұндай талаптар артып келеді. Мысалы, ел аумағында, әсіресе Ашғабатта көліктің түсі ақ немесе ашық болуға тиіс, әйелдер дәстүрлі киіммен жүруге міндетті. Ал ғимараттардың қасбеттерінен кондиционер желдеткіштері шешілген.

Жас ер азаматтар қырынып жүруі қажет. Яғни Орталық Азияның өзге аймақтарында қалыпты саналатын сақалға іс-жүзінде тыйым салынған.

– Бұл "ережелер" ешқандай құқықтық құжатқа негізделмеген, – деді Азаттыққа Прагадағы Карлов университетінің Орталық Азия жөніндегі сарапшысы Славомир Горак. – Әдетте олар президенттің немесе оның туыстарының хабарламасына, ескертуіне немесе "ұсынысына" негізделеді.

2022 жылғы наурыздан бері елді Түркіменстан президенті Сердар Бердімұхамедов басқарады. Сайлау күні жас саясаткер дауыс беру учаскесіне 7292 нөмірі тағылған көлік мініп келген. Кейінірек ол президент сайлауында 72,97 пайыз дауыспен жеңіске жетті деп жарияланды.

43 жастағы Сердар – бұрынғы президенті Гурбангулы Бердімұхамедовтің ұлы. Гурбангулы Бердімұхамедов президенттікке 2006 жылы келіп, бұл қызметті 2022 жылға дейін атқарғанымен, әлі де елдегі негізгі шешім қабылдаушы саналады.

Горактың Азаттыққа айтуынша, спутник антенналарына іс-жүзінде тыйым салынардың алдында Гурбангулы Бердімұхамедов бұл антенналар "қала көркін бұзады" деген.

Құқық қорғау органдарына осының өзі жеткілікті болған. Олар мұны "бұйрық деп қабылдаған" дейді сарапшы.

Орамал туралы ереже әйелдің сыртқы бейнесіне қатысты бұрынғы бұйрықтарды толықтырып, жекелеген адамдардың наразылығын тудырған.

"Бұл қашан аяқталады? Әйелдердің абыройын таптау қашан тоқтайды?" деді Азаттыққа қауіпсіздігі үшін аты-жөнін жасыруды сұраған түркімен әйелі.

Бұған дейін мемлекеттік қызметтегі әйелдерге косметика қолдануға, тырысып тұратын көйлек киюге және шашты ашық түске бояуға тыйым салынған. Олардың арасында басқа да тыйымдар бар.

Түркіменстан әйелдер одағы киімге қойылған кейінгі талап жөнінде Азаттық жолдаған сауалға жауап бермеді.

Горактің сөзінше, Түркіменстандағы эстетика нормалары совет кезінен қалған мұра. Оған 2006 жылы дүниеден озған ел президенті Сапармұрат Ниязовтың қыңырлығы да үлес қосты.

– Бірақ бұл Бердімұхамедовтер династиясы кезінде шарықтау шегіне жетті" дейді сарапшы.

Әзірге түркімен әйелдері үшін не себепті сары түс таңдалғанын анық айту қиын. Кейбір адамдар мұны Гурбангулы Бердімұхамедовтың әйелі мен әпке-қарындастарының қалауымен байланыстырады.

Елдегі жағдайды бақылаушылар Сердар Бердімұхамедовтың биліктегі үш жылында Түркіменстанда кішігірім оң өзгерістер болғанын айтады. Оның ішінде биліктің мақта терудегі мәжбүрлі еңбек мәселесін қозғауға және халық санағын жариялауға деген ниетін атап өтуге болады.

Алайда бұл ел әлі де әлемдегі ең парақор және авторитар мемлекеттердің қатарында. Көрме қызметін атқаратын қалалар мен курорттардың сыртында кедейлік қатты өршіген.

Жалақы жөніндегі ресми деректі табу қиын. Десе де, түрлі болжам бойынша газға бай бұл елде күндік медиан жалақы 2,4 шамасында. Бұл көрші тұрған Қазақстандағы көрсеткіштің ширек бөлігіне де жетпейді.