Пәкістандағы калаш халқы
Ежелгі калаш халқының өкілдері ғасырлар бойы түрлі құдіретке табынатын наным-сенім жүйесін тұтынып, Пәкістанның солтүстік-батысындағы таулы аймақтарда оқшау өмір сүріп келген. Олар өздерін Александр Македонский сарбаздарының ұрпағы санайды. Олар бабаларының бұл өңірге 2300 жыл бұрын келгенін айтады.
Бұл халықтың саны 400 мың адамның төңірегінде. Калаштар өздерінің ерекше тілдерін, діндері мен әдет-ғұрыптарын сақтаған. Бірақ Пәкістан үкіметі оларды дербес этникалық топ ретінде мойындамай келген еді.
Сәуір айында Пешавар қаласының соты калаштарды дербес діни, этникалық топ ретінде таныған шешім шығарды. Енді оларды (20 жылдан кейін өтетін) алдағы халық санағында жеке топ ретінде белгілейді. Пәкістан негізінен мұсылмандар тұратын ел болғандықтан, калаштар ұзақ уақыт күрескен бұл жеңістерінің қадірін бағалайды. Бұл елде кейбір этникалық топтарға радикал діни жасақтар шабуыл жасап отырады және үкімет те діни топтарды қатаң қадағалайды.
Калаштарды дербес этникалық топ деп тануға арыз түсірген адам жылдар бойы осы шешімге жету үшін күрескен.
32 жастағы Вазир Зада "Бұл жаңалық калаштар тұратын ауылдарға лезде тарады, адамдар қуанып жатыр, тіпті мұсылман көршілеріміз де құттықтады, олар "бауырларымыз өздерінің жеке халық екенін дәлелдеп шықты" деп жатыр" дейді.
Заданың сөзіне қарағанда, дербес халық ретінде мойындалғаннан кейін калаштардың құқықтары басқа этникалық азшылық топтардың құқықтары сияқты қорғалатын болады. Ондай құқықтар қатарына калаш тілін ресми мойындау да кіреді.
Калаштар Пәкістандағы басқа этникалық және діни топтардың ешқайсысына ұқсамайды. Бұл халықтың жартысынан астамы индуизмнің көне түрін, түрлі жануарларға табыну ғұрыптарын ұстанады. Олардың діни мейрамдарында ән шырқалып, би биленеді.
Калаштар тұрмыстағы әйелдердің басқа еркектермен қашып кетуіне қатаң қарамайды. Калаштардың жас бозбалалары кез келген әйелді жыныстық серігі ретінде таңдай алады. Бұл халықтың ғұрыптары арасында ондаған ешкіні құрбандыққа шалу рәсімі де бар.
Калаштар жыл сайын жаздың басын тойлайды, ол мерекені Чилам Джоши деп атайды. Жұрт жиылып бұл күні той өткізеді, ән-жыр айтып, үйлерін безендіреді.
Калаштар түрлі-түсті бас киім киеді. Әйелдер оюлы қара халаттар киеді, кейбіреулері беттеріне өрнек, суреттер салып алады.
Олардың тілі Пәкістанның солтүстік-батысында, Кашмир мен Ауғанстанның шығысында таралған тілдердің үндіарийлік тобына жатады.
Калаштар өздерінің дәстүрлерін сақтауға тырысады. Кейінгі жылдары олардың саны зорлық-зомбылық, табиғи апаттар және кейбір мүшелерінің ислам дініне өтуіне байланысты азайған. Олар тұратын Пәкістанның солтүстік-батысындағы таулы өңір кедей аймақтардың біріне жатады. Калаштардың көбі жету қиын болса да оларды көруге баратын туристер есебінен күн көріп отыр.
Зада калаштарды ресми түрде мойындағаннан кейін үкімет оларға мектеп ашуға қаржы бөледі деп үміттенеді. Өйткені, олардың тілі мен мәдениетін сақтауға мектеп жүйесі көп көмектесетін еді.
Консервативті мұсылмандар калаштарды «қара кәпір» атайды. Кейінгі жылдары "Талибан" содырлары оларға көптеген шабуылдар жасады.
Калаштар - Кәпірстан аталып кеткен таулы аймақта аман қалған азшылық топтардың бірі.
Science журналына 2014 жылы шыққан мақалада калаштардың ДНҚ-сын зерттеу кезінде Еуропаны мекендеген адамдардың ген фрагменттері табылғаны жазылды.
Грек үкіметі калаштардың көне дәстүрлерін сақтауға мүдделілік танытып, олардың мәдени орталығын салуға қаражат бөлген еді.