ЖАҢАЛЫҚТАР
Министр: Ақтөбе облысында өртенген автобуста ақау болған
Қаңтар айында Ақтөбе облысының аумағында өртенген автобус жолда бұзылған деп хабарлады Қазақстан ішкі істер министрі Қалмұханбет Қасымовқа сілтеген жергілікті агенттіктер. Депутат сауалына жауап берген Қасымов тергеу барысында автобустың Шымкент – Самара күре жолының 1068-километрінде бұзылғаны анықталғанын айтты.
«Жүргізушілер бұл жайында төтенше жағдайлар қызметіне хабарламастан, жолаушылар қауіпсіздігін қамтамасыз етпей, автобус салонын ашық жанатын бензин құралымен қыздыра бастаған. Абайсызда бензин төгіліп, өрт шыққан» деді Қасымов.
18 қаңтар күні сағат 10:30-да Ақтөбе облысының Ырғыз ауданы Қалыбай ауылынан 10 километр қашықтықта Шымкент – Самара жолында жолаушылар автобусы өртеніп, Өзбекстанның 52 азаматы қаза тапқан. Автобуста барлығы 57 адам – 54 жолаушы мен екі жүргізуші болған. Екі жолаушы мен үш жүргізуші аман қалған.
Оқи отырыңыз: Комиссия: Өрт құрбандарының кім екенін анықтау қиын
Қайғылы оқиғаның мән-жайын толық және жан-жақты тексеру үшін Қылмыстық кодекстің 345 бабы 4-бөлімі («Абайсызда екі немесе одан көп адамның өліміне әкеліп соқтырған жол немесе көлік құралын пайдалану ережесін бұзу») және 348-бабының 4-бөлімі («Көлiк құралдарын сапасыз жөндеу немесе оларды техникалық ақауларымен пайдалануға шығару») бойынша іс қозғалған. Өртенген автобустың аман қалған үш жүргізушісі 24 қаңтар күні қамауға алынған.
ВИДЕО: Автобус өртенген аймақ (19.01.2018)
Басқа да жаңалықтар
БАҚ: Иран санкция жұмсарған жағдайда ядролық бағдарламасын шектеуге дайын
Оман елінің астанасы Маскатта Иран мен АҚШ арасында Тегеранның ядролық бағдарламасы жөніндегі келіссөздің бірінші раунды өтті. Екі елдің арасында мұндай жоғары деңгейдегі келіссөз 2018 жылдан бері алғаш рет өткізілді.
Екі тарап та Маскаттағы кездесуді конструктивті деп бағалап, келесі аптада екінші рет кездесуге келіскенін растады. АҚШ Тегерганмен "тікелей байланыс" орнату келісімге қол жеткізуде маңызды рөл атқарады деп мәлімдеді. Иран жағынан сыртқы істер министрі Аббас Арагчи, ал АҚШ тарапынан президент Дональд Трамптың Таяу Шығыс бойынша арнайы елшісі Стив Уиткофф қатысқан.
The Wall Street Journal басылымы сүйенген дерек көздерінің айтуынша, Иранның ядролық бағдарламасы бойынша жаңа келісімге қол жеткізу үшін Тегеран өз ұлттық экономикасын тұсап отырған санкцияларды жеңілдетуді Вашингтоннан талап еткен. Бұдан бөлек, Иран шетелде бұғаттаулы жатқан миллиардтаған доллар қаржыға қол жеткізгісі келеді, оған қоса Қытайдың Ираннан мұнай сатып алуына АҚШ-тың қысым жасамауын талап етеді. Осы талаптар орындалған жағдайда Тегеран 2015 жылғы келісімде белгіленген уран байыту көрсеткіштеріне қайта оралуға дайын екенін білдірген.
Axios дерегінше, Трамп Иранға жаңа ядролық келісімді жасасуға екі ай уақыт берген. АҚШ президентінің басты талабы – Иран ядролық қару жасау жоспарынан толық бас тартуы керек.
Президент Трамп Иранмен келісім жасалмаған жағдайда Таяу Шығыстағы АҚШ әскерін көбейтуді бұйырған. Егер дипломатиялық келіссөздер сәтсіз аяқталса, Трамп Иранның ядролық нысандарына шабуыл жасауды немесе Израильдің шабуылдарын қолдауды бұйыруы мүмкін деген болжамдар айтылған.
Иран, по данным Axios, добивает заключения временного соглашения по ядерным вопросам, потому что не считают возможным согласовать всеобемлющий договор за два месяца.
Axios деректері бойынша, Иран ядролық мәселе бойынша уақытша келісім жасасқысы келеді, себебі Тегеран екі ай ішінде жанжақты кешенді келісімге қол жеткізу мүмкін емес деп есептейді.
Дональд Трамп АҚШ президенті лауазымына бірінші жолы сайланғаннан кейін, 2018 жылы Вашигтон Иран мен әлемдік державалар арасында 2015 жылы жасалған көпжақты ядролық келісімнен шығып кеткен. Бұдан соң Иран уран өндіруді қайта бастаған.
Батыс елдері Ресей күштері Сумы қаласына жасаған шабуылды айыптады
Батыс елдері Ресей армиясының 13 сәуірде Украинаның Сумы қаласының орталығына зымыранмен шабуыл жасағанын айыптады.
АҚШ президенті Дональд Трамп Ресей күштерінің Сумыға шабуылын қателік деп атады. "Мен бұл сұмдық нәрсе деп ойлаймын, және маған олар қателік жасады деп айтты. Бұл сұмдық нәрсе деп есептеймін. Бүкіл осы соғыс – сұмдық деп санаймын", – деп мәлімдеген Трамп журналистер сұрағына берген жауабында.
Бұдан соң ол өзіне дейін АҚШ президенті болған Джо Байденді айыптаған. Трамп Ресей мен Украина арасында соғыстың басталуына Байден мен оның әкімшілігі кінәлі деп бұған дейін де мәлімдеген.
Ұлыбританияның премьер-министрі Кир Стармер Ресей күштерінің Сумыға жасаған шабуылын айыптап, оны "зұлымдық" деп атады. Мұндай шабуылдар "қантөгіс жалғасып жатқанын қатыгездікпен еске салып отыр", бұған негізгі кінәлі – Ресей, деді ол.
"Президент Зеленский бейбітшілікке бейіл екенін көрсетті, енді президент Путин, Украина жасағандай, ешқандай шартсыз атысты толық әрі дереу тоқтату туралы келісімге келгені жөн", – деген Страмердің сөзін келтірген ВВС медиасы.
Франция президенті Эммануэль Макрон да Ресейдің Сумы қаласына жасаған шабуылы "адам өміріне деген шектен асқан немқұрайлықты" көрсетеді деп мәлімдеді.
АҚШ-тың Украина және Ресей бойынша арнайы елшісі Кит Келлог та Ресейдің Сумыға жасаған шабуылын айыптады.
"Ресей әскерінің бүгінгі, Жеңісті жексенбі күні азаматтық нысандарға жасаған шабуылы әдептілік шегінен шығып кетті. Ондаған бейбіт тұрғын қаза тапты және жараланды. Бұрынғы әскери адам ретінде, нысана таңдау дегеннің не екенін жақсы білемін, ал бұл нысана таңдауы – дұрыс емес. Сондықтан президент Трамп осы соғысты тоқтатуға бар күш-жігерін салып жатыр", – деп жазды Келлог X әлеуметтік желісінде.
Ресей күштерінің Сумыға жасаған зымыран шабуылын АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы Марко Рубио да айыптап, қаза тапқан адамдардың туыс-жақындарына көңіл айтты.
Еуроодақтың сыртқы саясат жөніндегі жоғарғы өкілі Кая Каллас Сумыдағы қайғылы оқиғаны Украина жағы ешқандай шартсыз атысты тоқтатуға келісіп отырған шақта "шабуылдар күшейіп бара жатқанының жантүршігерлік мысалы" деп атады. Еурокомиссия басшысы Урсула фон дер Ляйен де осындай мәлімдеме жасады.
Украина тарапының кейінгі ақпараты бойынша, жексенбі күні Ресей қарулы күштерінің екі зымыран шабуылынан кемінде 34 адам (екеуі бала) қаза тауып, 115 адам жараланған. Зардап шеккендер арасында 15 бала бар. Қаланың орталығында жолаушылар отырған троллейбус зымыран шабуылына ұшыраған.
Украина: Сумыда Ресейдің зымыран шабуылынан қаза тапқандар саны 30 адамнан асты
Жексенбі, 13 сәуір күні Ресей күштері Украинаның Сумы қаласына жасаған екі зымыран шабуылынан кемінде 34 адам (екеуі бала) қаза тауып, 115 адам жараланған. Украинаның Төтенше жағдайлар қызметі осындай ақпарат таратты. Кейінгі мәлімет бойынша, зардап шеккендер арасында 15 бала бар. Қаланың орталығында троллейбус зымыран шабуылы астында қалған.
Жараланған жетпіске жуық адам ауруханада жатыр, сегізінің жағдайы ауыр деп хабарлады Азаттықтың Украин қызметі.
"Ресейліктер Сумы қаласына атқан екінші зымыранның жарықшақ элементтері көп болған және ол қала көшелеріндегі адамдарды неғұрлым көбірек жою үшін әуеде жарылған сыңайлы. Алдын ала қорытынды бойынша, бейбіт адамдардың көбінің ажалы әлгіндей жарықшақтардан болған", – деп жазды Сумы қалалық әскери әкімшілігінің басшысы Сергей Кривошенко. – [Екінші] жарылыс бірінші [зымыран] түскен жерден шамамен 200 метр қашықта, тұрғын үйлер, оқу орындары мен дүкендер орналасқан маңда болды. Террористердің мұндай іс-қимылы шабуылдар дәл сол азаматтық нысандар мен көшедегі бейбіт адамдарға қарсы жоспарланғанын көрсетеді".
Украина қорғаныс министрлігінің бас барлау басқармасы Ресей күштері 13 сәуірде Украинаның Сумы қаласына "Искандер-М" тектес екі зымыран атты деп хабарлаған. Шабуылды Ресейдің Воронеж облысында жайғасқан 112-зымыран бригадасы және Курск облысы аумағынан 448-зымыран бригадасы жасаған.
"Ресей нақ осындай террорды қалайды және бұл соғысты созып келеді. Агрессорға қысым жасамайынша, бейбітшілікке қол жеткізу мүмкін емес. Баллистикалық зымырандар мен авиабомбалар ешқашан әңгімеге тоқтаған емес", – деп жазды Украина президенті Владимир Зеленский телеграм-арнасында.
Сумы қаласының билігі Ресей әскері ракетамен соққы жасағанын мәлімдеді. Көп адам қаза болғаны хабарланды
Ресей әскері Украинаның Сумы қаласына ракетамен соққы жасады деп хабарлады қала мэрінің міндетін атқарушы Артем Кобзарь. Оның сөзінше, 20-дан астам адам қаза болған.
Қаза болғандар жөнінде Украина президенті кеңсесінің жетекшісі Андрей Ермак та айтты. Ол Сумы бірнеше шабуылға ұшырағанын жеткізді.
"Суспільне" арнасы қалада екі жерде жарылыс болғанын хабарлады. Журналистердің сөзінше, жараланғандар арасында бала да бар.
Украиналық телеграм-арналары оқиға орнынан фото-видео жариялады. Кадрда Сумы аудандарының бірінде ірі өрт болып жатқаны көрінеді. Кейбір украиналық БАҚ-тың жазуынша, қала орталығындағы троллейбус та соққыға ұшыраған.
Смартфондар мен компьютерлер АҚШ енгізген баж салығынан босатылды
Смартфондар, компьютерлер және өзге де тұрмыстық электроника, сонымен бірге чиптер, процессорлар, қатты дискілер, жады карталары және жартылай өткізгіш құрылғылары Дональд Трамп әкімшілігі бұған дейін енгізген бас салығынан босатылатын тауарлар қатарына енді. Бұларға АҚШ-қа импортталатын бірқатар тауар түрлері тәрізді 10 пайыздық баж салығы, Қытаймен күшінде 125 пайыздық қосымша салық та салынбайды.
АҚШ кеден және шекара қызметі жариялаған тізімге 12 сәуірде Bloomberg агенттігі назар аударды. Ақпаратты Reuters және өзге де ақпарат құралдары растады.
Кеден қызметінің хабарламасында қандай да бір тауар түрлері не себепті тізімге енгізілгені түсіндірілмеген. Ақ үй де түсініктеме бермеді.
Reuters-тің жазуынша, баж салығы Қытай импортына тәуелді Apple немесе Dell сияқты технологиялық компаниялардың өнімдеріне әсер етуші еді. Bloomberg-тің жазуынша, мұндай қадам тұтынушыларды "бағаның шарықтауынан" қорғау үшін жасалып отыр. Қымбатшылық президент әкімшілігінің саясатына наразылықты арттыруы мүмкін еді.
2 сәуірде Трамп АҚШ-тың сауда серіктестерінің басым көпшілігіне 5 сәуірден бастап сауда тарифтерін енгізетінін жариялаған. Атап айтқанда, ол ЕО-ға мүше елдерден келетін импортқа 20 пайыздық баж салығын енгізді. Ұлыбританияға – 10%, кейбір елдерге енгізілген салық шамамен 40 пайыз немесе одан да көп.
9 сәуірде Америка президенті 75-тен астам елге баж салығын енгізуді 90 күнге шегерді. Бірақ Қытайдан келетін импортқа салынатын салықты 125 пайызға дейін арттырды. Қытай да ізінше АҚШ-тан келетін тауарларға баж салығы көлемін 125 пайызға жеткізді. Еуроодақ та америкалық тауарларға енгізген 25 пайыздық салықты 90 күнге шегерді.
АҚШ президенті Дональда Трамптың әкімшілігі 90 күнде 90 сауда келісімін жасағысы келеді деді 11 сәуірде Трамптың сауда жөніндегі кеңесшісі Питер Наварро.
Reuters: қытай офицерлері Пекиннің мақұлдауымен Ресей әскерінің тылында болған
Қытай офицерлері соғыс тактикасын зерттеу үшін Пекиннің мақұлдауымен Ресей әскерінің тылында болды. Американың екі шенеунігі мен батыс елдеріндегі барлау қызметінің бұрынғы қызметкеріне сүйенген Reuters осылай деп жазды.
Агенттік дереккөзінің айтуынша, Ресей әскерінде Қытайдың шамамен 200 азаматы соғысып жүр. Олардың Қытай үкіметіне тіке қатысы жоқ тәрізді.
Америка шенеуніктерінің Reuters агенттігіне айтуынша, Қытай әскери қызметкерлерінің әскери дайындығы аз және Ресейдің әскери операциясына едәуір ықпалы жоқ.
- 8 сәуірде Украина президенті Владимир Зеленский украин әскері Донецк облысында Ресей әскері жағында соғысып жүрген екі қытай азаматын тұтқындағанын айтқан. Кейін ол украин арнайы қызметінде Ресей әскері жағында кемінде 155 қытай азаматы соғысып жүргені жөнінде дерек бар деп мәлімдеген. Қытай өз әскерін Украинадағы соғысқа жібермегенін мәлімдеген.
Times Келлог Украинаны "Берлин сияқты" бөлуді ұсынғанын жазды. Келлог сөзі бұрмаланғанын айтты
Британдық Times басылымы 11 сәуірде АҚШ президентінің Украина және Ресей бойынша арнайы уәкілі Кит Келлогпен сұхбат жариялады. Онда ол соғыс біткеннен кейін Украинаны уақытша үш жауапкершілік аймағына бөлуді ұсынған.
"Бұл Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Берлин сияқты көрінуі мүмкін, ол кезде ресейлік, француз, британ және америкалық аймақ болған" деп басылым Келлогтың сөзінен үзінді келтіреді.
Жоспарға сәйкес, Ресей қазір оккупациялап отырған аймақты бақылауда ұстамақ. Франция мен Ұлыбритания (және өзге де "еріктілер коалициясы") өзінің контингентін Днепрдің оң жағалауымен шекарадағы Украина аумағына орналастырады. Ал Украинаның қалған аймақтарында мысалы, Сумы мен Харьков облыстарында тек Украина күштері ғана болмақ.
Осы үш аумақ сызығында шамамен 30 шақырымға созылатын демилитаризацияланған аймақ құрылады.
Британдық газеттің жазуынша, Келлогтың жоспарына сәйкес, АҚШ "қазір Ресей бақылап отырған украин жеріне іс жүзінде бақылау жасағанды" мойындамаған болып шығады.
Трамптың арнайы уәкілінің пікірінше, Ресей президенті Владимир Путин "бақылау аймағы" туралы ұсынысты қабылдамауы мүмкін.
Times мақаласынан кейін Кит Келлог X желісінде өзінің сөзін бұрмалағанын айтты.
"Мен атысты тоқтатқаннан кейін Украинаның егемендігін қолдауға бағытталған тұрақтылықты қамтамасыз ететін күштер туралы айттым. Бөліну деген кезде одақтас күштердің (америкалық әскерді қоспағанда) жауапкершілік аймақтарын айттым. Украинаны бөлу туралы айтқан жоқпын" деді ол.
Қазақстан Голан жотасындағы әскеріне ротация жүргізді. Контингент БҰҰ миссиясына қатысып жатыр
Қазақстан қорғаныс министрлігі Голан жотасындағы Фауар базасына шоғырланған күштеріне ротация жүргізді. Бұл жөнінде ведомство 12 сәуірде хабарлады.
Ротация рәсіміне Қазақстан қорғаныс вице-министрі Шайх-Хасан Жазықбаев қатысты. Бітімгер күштерінің командирлері Жігер Аипов пен Жәнібек Нұрланов басшылыққа әскери контингентті алмастыру жөнінде баяндады деді қорғаныс министрлігі өкілдері.
Министрліктің хабарлауынша, миссиясын аяқтаған әскери қызметкерлер Қазақстанға оралады. Олар Таяу Шығыс елдерінде бір жылдан астам уақыт болды.
139 адамнан құралған алғашқы әскери контингент Фауар базасына 2024 жылы наурызда барған.
"Бітімгерлер бақылау бекеттерінде қауіпсіздікті қамтамасыз етті, аумақты күзетті, гуманитарлық көмекті алып жүрді, эвакуация жүргізіп, жарылғыш заттарды жойды. Олардың жұмысын БҰҰ миссиясының қолбасшылығы жоғары бағалады" деп жазылған Қазақстан қорғаныс министрлігінің хабарамасында.
2015 жылы қабылданған "Бітімгерлік қызмет туралы" заңға сәйкес, әскери қызметкердің бітімгерлік операцияға қатысуы туралы шешім президенттен ұсыныс түскен соң парламент палаталарының бірлескен отырысында талқыланып, қабылданады. Бітімгерлік миссияға әскер жіберу туралы ұсынысты президент айтады. Үкімет әскердің құрамын, саны мен қызмет атқару мерзімін анықтайды. Былтыр Қазақстан парламенті Қазақстанның бітімгер әскерін Таяу Шығыс және Африкаға жіберуді мақұлдаған.
Голан жотасы - Израиль мен Сирия арасында жатқан жер. Ол жер 1967 жылы алты күндік соғыстан кейін Израиль бақылауына өткен. Даулы жердің басым көпшілігін Израиль ұстап отыр. Әлемнің көптеген елдері Израильдің Голан жотасын меншіктегенін мойындамайды. 2019 жылы АҚШ мойындаған.
Кейінгі 16 жылда Қазақстанның 600-ден астам жауынгері БҰҰ-ның Азия, Таяу Шығыс және Африка елдеріндегі жеті бітімгерлік миссиясына қатысқан. Былтыр Қазақстанның 19 жауынгері БҰҰ-ның Ливан республикасындағы, Батыс Сахарадағы, Конго демократиялық республикасындағы және Орталық Африка республикасындағы бітімгерлік миссияларының құрамында қызмет етіп жүргені хабарланған еді.
Тәжік оппозициясы президент Рахмон мен айналасындағыларға қарсы Гаага сотына шағым түсірді
Тәжікстанда Эмомали Рахмон билігі тарапынан қыспаққа ұшыраған тәжік оппозициялық саясаткерлері Тәжікстан президенті мен ел билігі үстінен Гаагадағы халықаралық қылмыстық сотқа шағым түсірді. Оларға шетелде жүрген құқық қорғаушылар да қосылды: олар республика билігін адамзатқа қарсы қылмыс жасады деп айыптады.
Шағым түсіргенін Х желісіндегі парақшасында елде қызметіне тыйым салынған Тәжікстан ислам жаңғыру партиясының жетекшісі Мухиддин Кабири мәлімдеді.
"Ендігі шаруа халықаралық қылмыстық соттың қолында. Ол (Рахмон) тәжік халқына қарсы жасаған қылмысы үшін жақын арада жауап береді деп үміттенемін" деді саясаткер.
Шағым түсірілгенін әлеуметтік желіде заңгер Николя Линьёль (Nicolas Ligneul) де растады. Оның сөзінше, үш ұйым: халықаралық еріктілер украиналық қоры (FUVI), Freedom For Eurasia және Тәжікстан ислам жаңғыру партиясы халықаралық қылмыстық сотқа жүгініп, тәжік билігінің қудалауын әшкерелегісі келеді. Онда осы анықтамаға сәйкес келетін 60-тан астам оқиға құжатқа түсірілген: арасында азаптау, зорлау, сотсыз дарға асу, елден күштен кетіру сияқты жайттар бар. Құқық қорғаушылар тергеу бастап, кінәлілерді тұтқындауға ордер беруді талап етті.
Мухиддин Кабири "Настоящее время" арнасына берген комментарийінде халықаралық қылмыстық сот шағымды қарап, қылмыстық істі ашу процедурасын бастайды деп үміттенетінін жеткізді. Бұған қоса, кінәлілерді тұтқындауға бұйрық беретін болар деді.
"Бастапқыда төрт жыл бұрын біз халықаралық заңгерлермен бірлесе отырып, аз айтып, бірақ тыңғылықты түре іс тындыру тактикасын таңдағанбыз. Қазір шағымымыз шамамен 250 парақ болды. Тағы бірнеше мың парақ бар – бұлар фактілер, видеоматериалдар, аудиоматериалдар, куәгерлердің жеке куәліктері және тағы басқа" деді ол.
Тәжікстан билігі әзірге халықаралық қылмыстық сотқа шағымға қатысты реакция білдірмеді.
Украина Ресей қорғаныс министрлігімен келісімшартқа қол қойған 360 қырғыз азаматының тізімін жариялады
Украиналық "Хочу жить" мемлекеттік жобасы Украинадағы соғысқа қатысу үшін Ресей қорғаныс министрлігімен келісімшартқа қол қойған 360 қырғыз азаматының аты-жөнін жариялады. Жоба өкілдері тізім толық емес екенін, шын мәнінде жалдамалылар саны бұдан да көп болуы ықтимал екенін ескертеді.
Тізімдегілердің ең жасы - 18-де. Ол кәмелетке толғаннан кейін бірден келісімшартқа қол қойған. Ең егдесі – 63-те.
Тізімдегі кемінде 38 адам опат болған. Жоба өкілдерінде олардың өлген уақыты мен жерленген жері туралы ақпарат бар. Соғысқа аттанған қырғыз азаматтарының бірі келісімшартқа қол қойған уақыттан кейін 12 күннен соң қаза болған.
Азаттықтың Қырғыз қызметі Донецк облысы Покровск ауданы Авдеевка қаласы түбінде қаза болған 57 жастағы азаматты да тізімнен тапты. Ол келісімшартқа қол қойған мерзімнен кейін бір айдан соң мерт болған. Туысының сөзінше, оның соғысқа аттануына не нәрсе түрткі болғаны белгісіз. Оны соғысқа қатысып, ақша алған таныстары үгіттеуі мүмкін деді ол. Туысының сөзінше, қазір оның бауырының отбасы Ресей уәде еткен ақшаны алуға тырысып жатыр. Әзірге, жартысы ғана қолдарына тиген.
Журналистер қаза болғандардың тізімінен Ресей түрмесінде отырып, соғысқа тартылған 35 жастағы қырғыз азаматын да тапты. Ол ұзақ уақыт Екатеринбургте тұрған, ал 2022 жылы адам өлтіру бабы бойынша айыпталып, 9 жылға түрмеге кесілген. Сол жылы 5 мамырда соғысқа барып, 20 мамырда опат болған.
Қырғызстан билігі әзірге "Хочу жить" жобасы жариялаған ақпаратқа түсініктеме бермеді.
Бұған дейін "Хочу жить" жобасы Ресей әскері қатарында Украинада соғысқан қазақстандықтар туралы мәліметті де жариялаған. Тізімде 600-ден астам адамның аты-жөні бар. Қазақстан билігі журналистерге "әуелі ол мәліметтің рас-өтірігіне көз жеткізу керек" деп айтқан еді. Азаттық бұған дейін Ресей әскерінде соғысып жүрген қазақстандықтар туралы жазған. Тізімде олардың аты-жөндері де бар және ондағы деректер бір-бірімен сәйкес келеді.
"Хочу жить" жобасы Украина аумағында Ресей әскері қатарында соғысып жатқан ресейліктерге, шетел азаматтарына қауіпсіз түрде өз еркімен тұтқынға берілуге көмектеседі.
Демограф Ракша: Ресейде туу көрсеткіші 18 ғасырдың соңынан бергі ең төменгі деңгейге түсіп кетті
2025 жылдың алғашқы тоқсанында Ресейде 293-294 мың нәресте дүниеге келген, бұл былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 2,4 пайызға аз деп жазды демограф Алексей Ракшаға сүйенген "Агентство" басылымы.
"2025 жылдың бірінші тоқсаны 18 ғасырдың соңы мен 19 ғасырдың басынан бері [алғаш рет] антирекорд орнатқан тәрізді" (Ресейде ол кезде басқа шекара болған - ред.) деді сарапшы. Бірақ ол аталған кезеңдердегі туу көрсеткішін есептеуде қандай әдіс қолданғанын айтқан жоқ.
Дегенмен Ресейде бір әйелге шаққанда бала саны іс жүзінде өзгермеген: ол 1,432-ден 1,431-ге қысқарған.
Ракшаның түсіндіруінше, туу көрсеткішінің азаюы 1990 жылдардағы "демографиялық ордың" жаңғырығымен байланысты. Елде бала тууға қабілетті әйелдер саны қысқарған. Демограф бала тууды арттыруға бағытталған мемлекет саясатының ешқандай ықпалы жоқ деп санайды.
Ресейде бала туу көрсеткіші 2014 жылдан бері азайып келеді. 2023 жылы көрсеткіш – Ресейдің қазіргі заманғы тарихында бала туу көрсеткіші ең төмен тіркелген кезең 1999 жылғы деңгейге түскен.
Ресей билігі демография ахуалын жиі талқылайды. Олар "демографияны көтеру үшін" түсік жасату мен контрацепцияға шектеу қойып, ресейліктерді бала тууға шақырып келеді.
Петербургте Путин мен Трамптың арнайы уәкілі Уиткофф кездесті
Санкт-Петербургте Борис Ельцин атындағы президент кітапханасында Ресей президенті Владимир Путин мен АҚШ президентінің арнайы уәкілі Стивен Уиткофф кездесті. Кездесу шамамен 4,5 сағатқа созылды.
Хаттамалық түсірілімнен кейін Путин мен Уиткофф жабық форматтағы келіссөзге кетті. Кремльдің өкілі Дмитрий Песков келіссөздің тақырыбы Украина болуы мүмкін екенін жеткізген. Песковтің сөзінше, кездесуден кейін Путин мен АҚШ президенті Дональд Трамп телефон арқылы сөйлесуі мүмкін. Телефон әңгіменің болғаны-болмағаны әзірге белгісіз.
Ақ үйдің өкілі Каролин Ливитт брифинг кезінде Уиткоффтың Ресейге сапарын – бейбітшілік жолындағы тағы бір қадамдардың бірі деп атады.
Трамп АҚШ президенті қызметіне отырғалы бері Путин мен Уиткофф осымен үшінші рет кездесіп отыр.
Путинмен кездесу алдында Уиткофф Ресей президентінің шет мемлекеттермен әріптестік жөніндегі өкілі Кирилл Дмитриевпен келіссөз өткізген. АҚШ пен Ресей президенттерінің өкілдері кейінгі бірнеше күнде осымен екінші рет кездесіп отыр. Алғашқы кездесу Вашингтонда өткен.
Дмитриевпен бірінші кездесуден соң Reuters дереккөздерінің айтуынша, Уиткофф Трампқа бейбітшілікке жылдам жетудің жолы – Ресейге Донецк, Луганск, Херсон және Запорожье облыстарын бақылауды беруді қарастыратын стратегияны қолдау деп айтқан.
Ал Трамптың Украинадағы арнайы өкілі Кит Келлог Уиткоффты қолдамаған деп айтылады. Келлогг Трампқа «Украина бұл аумақтарға қатысты кейбір шарттар бойынша келіссөзге дайын болғанымен, бұл аймақтарды толық бақылауды Ресейге біржақты түрде беруге ешқашан келіспейтінін» айтқан.
Агенттіктің жазуынша, Трамп әкімшілігінің өкілдері әлі де бейбітшілік келісімнің шарттары бойынша ортақ мәмілеге келе алмай отыр.
Темірлан Еңсебекке 5 жыл бас бостандығын шектеу жазасы кесілді
Алматының Наурызбай аудандық соты Qaznews24 сатиралық паблигінің авторы Темірлан Еңсебекті "араздық қоздыру" бабы бойынша кінәлі деп тауып, оған бес жыл бас бостандығын шектеу жазасын кесті.
ЖУРНАЛИСТИКАМЕН АЙНАЛЫСУҒА ТЫЙЫМ
Бір күн ішінде куәлер сөйлеп, жарыссөз өтті, содан соң үкім де шығарылды. Сот Еңсебектің қоғамдық жұмыспен, соның ішінде журналистикамен айналысуына, митингіге қатысып, сұхбат беруіне тыйым салды. Бұған қоса сот Темірлан Еңсебектің телефоны мен ноутбугын тәркілеп, одан сот шығындарын қайтаруға үкім етті. Одан бөлек Еңсебек 20 айлық есептік көрсеткіш көлемінде (70 мың теңгедей) айыппұл төлеуі тиіс.
Прокурор сотталушының айыбы толық дәлелденді деді. Айыптау актісі бойынша Темірлан Еңсебек "адамзаттың бейбітшілігі мен қауіпсіздігіне қатер төндіретін ауыр қылмысты қасақана жасаған".
"Ашық процесс" болады деп жұртқа хабарланған сот процесінде Темірлан Еңсебектің ісін судья Бейнегүл Қайсина қарады.
Қылмыстық кодекстің "Араздық қоздыру" бабы бойынша айып тағылған Темірлан Еңсебек сот процесіне Алматының тергеу абақтысынан видеобайланыс арқылы қосылды.
Процесс басталған күні сотталушы өзін сот залына алып келуді сұраған. Бұған қоса адвокаты Жанар Балғабаева судьядан процеске сыртта кіре алмай қалған адамдарды да қатыстыруды өтінген. Бірақ судья екі өтінішті де қанағаттандырмады. Еңсебек үкімді онлайн режимде тыңдады.
БЕЙӘДЕП СӨЗДЕРДЕН ҚҰРАЛҒАН ӘН
Прокурор Дидар Қабаев оқыған айыптау актісінде Темірлан Еңсебек Qaznews24 паблигінің әкімшісі бола отырып, 2024 жылғы 21 қаңтарда өзі жүргізетін пабликте "орыс азаматтарының ар-намысын қорлайтын" трек жариялаған. Еңсебек "Йоу, орыстар" деген бейәдеп сөздерден тұратын әнді ресейлік тележүргізуші Тина Канделаки туралы постына қосқан. Былтыр жазда Алматыдағы рэп-фристайлда "Йоу, орыстар" әнін айтқан видео желіде тарап кеткеннен кейін Алматының әкімшілік соты әнді айтқан белсенді Мария Кочневаны 10 күнге қамаған еді.
Qaznews24 сатиралық паблигінің Instagram-да 70 мыңдай фоллоуері бар. Бұл парақша көбіне саяси тақырыпта шындыққа жанаспайтын әзіл пост шығарумен танылған.
Алматы қаласының полиция департаменті 21 қаңтарда оның үстінен іс қозғауға сатиралық жазбалары емес, автордың "бүтін бір этнос өкілін қорлайтын, ұлтаралық алауыздық қоздыратын белгілері бар материал жариялағаны" себеп болды деп мәлімдеді.
"Қазақстан – көпұлтты ел, сондықтан мұндайға жол берілмейді, Конституцияға сәйкес, ешкімді шығу тегі, ұлты, тілі, дінге көзқарасы я кез келген басқа жағдай бойынша кемсітуге болмайды. Мұндай іс-әрекеттер Қазақстанның негізгі қағидаттарының бірі саналатын этносаралық келісім мен халық бірлігіне нұқсан келтіреді". Полиция баспасөз қызметі осылай деген.
Еңсебек сотта өзіне тағылған айыпты мойындамайтынын айтқан. "Айыптау актісінде адамзатқа қарсы қылмыс жасағаным туралы жазылған. Мен Қазақстан билігі үшін ресейлік пропагандистер тұтас әлем және адамзат екенін білген жоқпын. Не істеп қойдым?", – деді Еңсебек сотта.
"САЯСИ АСТАРМЕН ҚУДАЛАУ"
Темірлан Енсебектің ісі бойынша сот процесі бірнеше рет кейінге шегерілді. Алғашында 14 ақпанға белгіленген еді, кейін 21 ақпанға ауыстырылды. Бірақ тағы да ысырылып, ақырында 27 ақпанда Алматының Алмалы аудандық сотында негізгі сот процесі басталған-ды. Прокурор айыпталушы Темірлан Енсебек Наурызбай ауданындағы үйінде "қылмыс жасалғандықтан" бұл істі Наурызбай аудандық сотына беру қажет деген уәж айтты. Судья прокурордың өтінішін қанағаттандырды.
Qaznews24 сатиралық паблигінің авторы Темірлан Еңсебекті полиция 17 қаңтарда Алматыда ұстады. 18 қаңтарда тергеу соты оны екі айға қамауға алу туралы шешім шығарды. Еңсебекке "ұлтаралық алауыздық қоздырды" деген айып тағылды.
Еңсебек қамауға алынғаннан кейін Қазақстанның бірнеше қаласында белсенділер мен журналистер оны қолдап жалғыз адам пикетін өткізді, көбін полиция ұстап әкетіп, айыппұл салды я әкімшілік қамауға алды. Еңсебекті қолдаушылар пикетке "Сатира қылмыс емес" деген жазу ұстап шыққан еді.
International Partnership for Human Rights, Human Rights Watch, Amnesty International халықаралық құқық қорғау ұйымдары мен "Журналистерді қорғау комитеті", Article 19 ұйымы Қазақстан билігін Темірлан Еңсебекті босатуға үндеген. Сатиралық паблик авторының үстінен іс қозғалғанын тәуелсіз сарапшылар да сынға алған. Белсендінің жақтастары Темірлан саяси астармен қудалауға түсіп жатыр деп біледі.
Тоқаев "сауда соғысы" ушықса, Ұлттық қордың мүмкіндігін пайдаланатынын айтты
Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев әлемдегі "сауда соғысы" ушығып, ахуал нашарласа, Ұлттық қордан қаржы алу мүмкіндігін қарастыратынын мәлімдеді. АҚШ президенті Дональд Трамптың әлем елдерінен келетін тауарларға тарифтерді 90 күнге шегеру туралы ұйғарымын құптаған ол "сауда соғысы" салдарынан "әлем экономикасы құлдырап", "қарулы қақтығысқа" ұласуы мүмкін деп ескертті. Бұл жөнінде Ақорданың телеграм-арнасы хабарлады.
– Біз президент Трамптың аталған қақтығысқа қатысы бар елдердің ұстанымдарын нақтылап, мүмкіндігінше келіссөз бастау үшін 90 күн мораторий жариялау туралы байыпты шешімін құптаймыз, – деді Тоқаев.
Бұған қоса Тоқаев әлемде болып жатқан тарифке қатысты талас-тартысты "сауда соғысы" деп бағалап, оны "күрделі ахуал" деп сипаттады және мұның соңы "қарулы қақтығысқа дейін ұласуы мүмкін" деп ескертті.
– Сарапшылар елдердің бір-біріне қарсы тарифтер енгізуі әлем экономикасының құлдырауына түрткі болып, халықаралық сауда-саттықтың бүкіл ережесін тас-талқан етуі, тіпті, оның соңы қарулы қақтығыстарға дейін ұласуы мүмкін деп ескертеді, – деді Қазақстан президенті.
Тоқаевтың айтуынша, "тарифтік қақтығыстар саясаты" кесірінен қор биржалары мен шикізат нарығы "бұрын-соңды болмаған мазасыз күйге түскен". Трамптың тариф енгізуді кейінге қалдыру шешімінен соң жағдай "біршама тұрақталған".
– Әңгіме кезекті рецессия жайында ғана емес, жаһандық экономиканың іргесін шайқап, халықаралық қатынастар жүйесіне ауыр зардабын тигізетін дағдарысқа бет алғанымызда болып отыр, – деді Қазақстан президенті.
Оның айтуынша, бұл қиындықтарға қарамастан "Қазақста жан-жақты жаңғыру жолынан ауытқымайды".
– Біз инфрақұрылым, көлік, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, цифрландыру және басқа да бағыттар бойынша ірі жобаларымызды жүзеге асыра береміз. Жұмыс тоқтамайды. Сондай-ақ, әрине, мемлекетіміз әлеуметтік міндеттемелерін орындайды, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Дегенмен ол "әлемдік дағдарыс күшейіп кеткен жағдайда" Қазақстан "Ұлттық қорының резерві мен алтын валюта қорының мүмкіндіктерін" қолдануы мүмкін екенін ескертті.
- Қазақстан қаржы министрлігінің биыл қаңтардағы мәліметі бойынша, Ұлттық қордың қазір 57 миллиард доллар валюталық активі бар. Былтыр қордан үкімет 5,6 триллион теңге (10 миллиард доллардай) алған. 2024 жылы қазанда парламент алдағы жылдары да Ұлттық қордан трансферттер жасауды көздейтін заң жобасын мақұлдаған. Ол қаржы бюджет дефицитінің орнын толтыруға жұмсалады. Жыл басындағы мәлімет бойынша Қазақстанның 44,2 миллиард доллар алтын-валюта резерві бар.
- 2 сәуірде АҚШ президенті Дональд Трамп әлемнің 185 елінен келетін импорттық тауарларға, арасында Қазақстан да бар, баж салығын енгізетінін мәлімдеген. Көбінің мөлшері 10 пайыздан көп. Қазақстаннан АҚШ-қа баратын тауарларға 27% баж салығы енгізу қарастырылған. Қазақстан үкіметі жаңа тариф АҚШ-қа экспортталатын тауарлардың едәуір бөлігіне әсер етпейді деп мәлімдеген. 10 сәуірде Трамп АҚШ-тың көп сауда әріптесіне енгізген импорттық баж салығын 90 күнге тоқтататынын хабарлады.
Алматыда Ресей сыртқы істер министрі орденмен марапатталды. Ол Мәскеу әскери парадта "өз достарын күтеді" деді
Ресей сыртқы істер министрі Сергей Лавров Қазақстанға жұмыс сапары барысында орденмен марапатталды. 10 сәуірде Алматыдағы Вознесенский соборына барған кезде Лавров Астана және Қазақстан митрополиті Александрдың қолынан православие шіркеуінің «Бейбітшілік және келісім» орденін алды. Бұл жөнінде Ресей сыртқы істер министрлігі хабарлады.
Лавров Қазақстанға ТМД сыртқы істер министрлерінің отырысына қатысу үшін келген. Ол 11 сәуірде өтті.
Ресми жиын алдында Лавровпен Қазақстан сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеу келіссөз өткізген. Қазақстан сыртқы істер министрлігінің хабарлауынша, министрлер кездесу барысында "екіжақты стратегиялық серіктестік пен одақтастықты жан-жақты дамытуға өзара бейілділікті" атап өткен.
Одан кейін Алматыдағы Панфилов саябындағы Даңқ мемориалына барып, мәңгілік алауға гүл қойған.
"Жеңістің 80 жылдығын мерекелеуге арналған іс-шараларға барлығы да ерекше мән бергенін ерекше атап өткім келеді. 9 мамырда біз Достастық мемлекеттерінен келген достарымызды Мәскеуде бауырлас халықтарымыз бен бүкіл адамзат үшін ең маңызды есте қалатын күнге арналған іс-шараларда көруге қуаныштымыз. Ресей президенті Владимир Путин ТМД елдерінің барлық басшыларын Мәскеудегі парадқа және басқа да шараларға қатысуға шақырды. Барлығы Қызыл алаңда бізбен бірге болады деп үміттенеміз" деді Лавров.
Украинаға Ресей басқыншылығы жалғасып жатқан шақта Кремль Жеңіс күнін тойлауға ерекше мән беріп отыр. Биыл Ресей Жеңістің 80 жылдығын тойлауды ауқымды түрде атап өтуді жоспарлап отыр. Ресей билігі бұл күнді өзінің саяси мақсаттарын ілгерілету үшін пайдаланады, мысалы Украинаға қарсы басқыншылығын ақтау үшін де қолданады. Мәскеу "нацистерге қарсы тұрып" жатқанын мәлімдеген.
2022 жылы Ресей Украинаға басып кіргеннен кейін Мәскеудегі парадқа бірде-бір шетел басшысы келген жоқ. Ал 2023-2024 жылдары постсоветтік республика басшылары, арасында Орталық Азия басшылары да бар, 9 мамырға Ресейге барған. Бұған дейін Қазақстан президентінің әкімшілігі Қасым-Жомарт Тоқаев биыл Мәскеудегі парадқа баратынын айтқан.
2019 жылдан бері Жеңіс шеруін өткізбеген Қазақстан — пандемия кезінде карантиндік шектеулерді алға тартса, кейін ақша үнемдеу қажеттігін айтқан.
ПІКІРЛЕР