Назарбаевтың қазіргі қызметте өмір бойы қалуы жайлы мәселе соңғы кездері Қазақстан қоғамында пікірталас тақырыбына айналған еді. Енді міне, әртүрлі алып-қашпа әңгімелерді сан-саққа жүгірткен қоғам президент Назарбаевтың жауабын да естіді.
– Менің ойымша, Назарбаевтың бұл сөзі қоғамда өршіп кеткен көптеген дау-дамайларға тоқтау қоюы тиіс сияқты. Әлгі Байдосовты, басқаларды айтатын болсақ, ол қоғамдық пікірді басқа жаққа алып кету үшін жасалған қадамдар болатын. Жалпы Назарбаев өз-өзін кемсітіп немесе кенде қылып жатқан жоқ. Заң бойынша, ол кез-келген уақытта сайлауға түсіп, шын мәнінде дұрыс саясат жүргізетін
Әрбір елде демократияның формасы әртүрлі болуы әбден мүмкін. Бірақ, демократияның іргетасы болып табылатын адам құқы мен еркіндігі ол – адамдардың теңдігі.
Саясаттанушы Дос Көшім демократиялық ел болуға талпынып жатқан Қазақстанда адам құқы мен оның теңдігі мәселесі әлі де болса өзекті екендігін айтады. Ол соңғы уақыттары қоғамда сөз болып жатқан тұңғыш президенттің осы қызметте мәңгілік отыруы туралы мәселені әлі толық орнамай жатқан демократиядан кері кететін қадам деп бағалайды.
– Әрбір елде демократияның формасы әртүрлі болуы әбден мүмкін. Бірақ, демократияның іргетасы болып табылатын адам құқы мен еркіндігі ол – адамдардың теңдігі. Неліктен, мысалы, бірінші президент сол адамдардың теңдігінен бөлек, ерекше бір құқыққа ие болуы керек? Менің ойымша, бұған бірінші болып президенттің өзі қарсы шығуы керек шығар, – дейді Дос Көшім.
ДЕМОКРАТИЯДАН ҚИЫС КЕТКЕН ДҮБӘРА ЖОЛ
Өз сөзінде Нұрсұлтан Назарбаев елдегі сайлауларға қатысты сыни пікірді қабылдайтындығын, алайда Қазақстанның бұл жолда ұстанған өзінің бағыты мен жолының бар екендігін атап өтті. Коммунстік партияның серкесі Серікболсын Әбділдиннің пайымдауынша, Назарбаевтың бұл сөзінің жаны бар.
– Назарбаевтың бұл айтқаны «рас». Себебі, Қазақстандағы сайлау басқа демократиялық жолмен дамып келе жатқан мемлекеттердің сайлауына ұқсамайды. Біріншіден, сайлаудың барлығын елбасы өзі ұйымдастырады. Барлық мемлекеттік күш ол сайлаудың
Осы тұста саясаттанушы Дос Көшім Қазақстан шет елдің демократиясын менсінбейтіндігін, алайда тек өзіне тән демократияның да жоқ екендігін айтады.
– Қазақтың өзінің ұлттық, халықтық демократиясының белгілері бар. Әрбір ұлттың тарихи қалыптасқан дәстүрі бар. Сол дәстүрдің барлығында да әділеттіліктің негізі болады. Әйтпесе халық оны дәстүрге айналдырмас еді. Сондықтан, біздің өзіміздің қазаққа тән ерекшелігіміздің бар екендігі анық. Мәселе сол ерекшелік әділдікті сақтай ма дегенде болып тұр. Мысалы, кезінде бізде жергілікті өзін-өзі басқару болған. Ханның қай ауылды қандай адам билейтіндігінде қатысы болмаған. Әр ауыл өз ақсақалдарының көмегімен өздері
Айдос Сарым болса 2012 жылға дейін Қазақстанда ешқандай сайлау болмайтындығына сенімді.
– Жақын арада сайлау болады дегенге күмәнім бар. Ары кетсе осы жылдың нәтижесінен кейін барып, бәлкім, парламент сайлауы болуы мүмкін. Ал басқа сайлау болмайды және оны өткізудің билік үшін еш қажеті жоқ. Билік өз мәселесін шешіп алды – Батыс оны мойындады, – деді Азаттық радиосына Айдос Сарым.
Ал егер сайлау өткізу туралы шешім қабылданса онда бүгінгі «Сайлау туралы» заңға өгеріс енгізілмей, оның дұрыс нәтижесі мен пайдасы болмайды деп санайды сарапшы.
ЕУРОПА МЕН ШЫҒЫСТЫ ЖАҚЫНДАСТЫРУ
Сейсенбі күні журналистерге жауап беру барысында президент Назарбаев Қазақстанның ЕҚЫҰ-дағы мақсаты – Еуропа мен Шығысты жақындастыру деп атап көрсетті.
Алайда саясаттанушы Дос Көшімнің пайымдауынша, елдегі тұрақтылық пен татулыққа биліктің еш қатысы жоқ.
– Біздегі тұрақтылықты биліктегі болып жатқан реформалардың арқасында орын алып жатыр деп көрсеткісі келеді. Ал, шындығында біздің тұрақтылықтың негізі – қазақ халқының төзімділігінде жатыр! Осы уақытқа дейін өзіміздің ұлттық құндылықтарымызды дамытпай,
Саясаттанушы Айдос Сарымның сөзіне қарағанда, Қазақстанның бүгінде ауыз толтырып мақтанатын тұстары аз.
– Біз мақтанып жатқан нәрселердің бүгінгі билікке тікелей еш қатысы жоқ. Тарихты, мәдениетті алатын болсақ, ол ата-бабымыздан не құдайдан келген дүниелер деп есептеуге болады. Ал биліктің ұлтаралық келісім деп мақтануы да халыққа байланысты. Ал биліктің қолынан келері – қоғамды ашық ету. Қоғаммен санаса бастаса онда талай нәрселер шығып, біздің мақтана алатын тұстарымыз көбейеді. Біз – бірнеше мәдениет пен өркениеттің ортасында тұрған және солардың арасында дәнекер болып келе жатқан халықпыз, сол себепті біздің әдебиет, музыка мен ғылымдағы потенциалымыз мықты. Оны Батыс та мойындап үлгерген. Сондықтан осы тұста билікке біршама жұмыстарды қолға алу керек, – дейді Айдос Сарым.
Коммунист Серікболсын Әбдилдіннің пайымдауынша, Қазақстан Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық ұйымында айтарлықтай шаруаны тындыра алмайды.
– Бұл – көзбояушылық, Еуропаға жақындаудың әдістерін жариялау. Жалпы Назарбаев билеген үкімет, оның адамдары ЕҚЫҰ төрағалық барысында жақсы жұмыс істеп, басқаларды тәрбиелеп дұрыс жолға түсіреді деген – бос сөз, – дейді Серікболсын Әбділдин.
Қазанның 6-сы күні Қазақстанға сапары барысында Франция президенті Николя Саркози: «Қазақстан ЕҚЫҰ стандарттары барлық нормаларын толық іске асыруға ұмтылуда» деп баға берген болатын.
