Ресейде гастарбайтерлер тарихтан тест тапсырады

Ресейде жұмыс істегіңіз келе ме? Сіз білікті тас қалаушысыз делік. Бірақ тарихта қаһарлы Иван патшаның боярлардың ықпалын қашан әлсіреткенін білесіз бе? Немесе поляк-литва әскері Московиядан қашан қуылғанын ше? Ал Бірінші Петрдің Петербор қаласының негізін қашан қалағаны есіңізде ме?

Білмейсіз бе? Онда кітап бетін ақтаруыңызға тура келеді.

Келесі жылдың басынан күшіне енетін жаңа заңға сәйкес Ресейде жұмыс істеуге рұқсат алғысы келгендер Ресей тарихы мен заң негіздері бойынша емтихан тапсыруға міндетті болмақ. Бұрынғы тіл білімінен тестке қосымша жаңадан қосылған бұл талап елге жұмыс іздеп келген миллиондаған мигрантқа әсер етері анық.

Заңға президент Владимир Путин сәуір айында қол қойған. Бұны ресейлік шенеуніктер "мигранттарды ортаға тартып, жұмыстарын заңдастыруға жасалған қадам" деп түсіндіріп отыр. Көбі бұрынғы советтік Орта Азиядан келген мигранттардың басым көпшілігі көлеңкелі экономикада заңсыз жұмыс істейді.

Ресей мемлекеттік думасының депутаты, билікте отырған «Единая Россия» партиясының өкілі Дмитрий Вяткин: «Ресейдің заң негіздері мен тарихын білу мигранттарға өз құқықтарын біліп, өздерін қанаудан қорғауға мүмкіндік береді» дейді.

«Талапты дискриминация деп қарастыруға болмайды. Негізінде ол Ресей азаматтарының да, мигранттардың да құқықтарын қорғайды» дейді Вяткин.

Бірақ Мәскеудегі «Миграция және құқық» үкіметтік емес ұйымының басшысы Светлана Ганнушкинаның айтуынша, жаңа талаптардың құқықтық тұрғыдан да, іс жүзінде де еш пайдасы жоқ.

Бұған қоса ол «жаңа сынақтар коррупцияға жаңадан жол ашып беруі әбден мүмкін» дейді.

«Бұған дейін де мигранттардан жұмыс істеуге қажетті құжаттарды жасау үшін пара алу «өркендеген» бизнес түрі болатын. Ал тест тапсыру жөніндегі талаптар бұған тек қарқын қоса түседі» дейді Ганнушкина.

Тестілеуді Мәскеу мен Петербордағы төрт университет өткізуге өкілетті деп шешілген. Олардың арасында шетелдік студенттерді оқытуда тәжірибесі мол Халықтар достығы университеті де бар. Осы төрт жоғары оқу орны елдегі басқа да білім беру институттарымен біріге отырып тестілеуді ұйымдастырады деп белгіленген.

Жаңа талаптардың күшіне енуіне небары алты ай қалды. Бірақ жаңағы институттардың тест өткізуге дайын не дайын еместігі әлі белгісіз.

Мәскеудегі Орыс тілі мен мәдениеті орталығының жетекшісі Мария Финашина «тарих пен заң бойынша емтихан өткізуге қажетті оқу құралдарын әлі алғамыз жоқ» дейді. Бұл орталық – тест өткізетін мекемелердің бірі.

«Жаңа сұрақтар және сол сияқты басқа да аспектілер әлі әзір емес. Бірақ қаңтарға дейін дайындалуға уақыт бар деп үміттенемін» дейді ол.

Халықтар достығы университетінің басшылығы «жаңа сұрақтар мен нұсқаулықтар дайын болып қалды, жақында жер-жерде тест өткізетін институттардың бәріне таратамыз» деп отыр.

Бірақ Ресей тарих қоғамының жауапты хатшысы Андрей Петров 2015 жылғы тестілеудің тек байқау үшін өткізілетінін айтады.

«Бұндай қомақты істі проблемаларсыз бастау мүмкін емес» деген ол Ресей ақпарат құралдарының бірінде.

Бұған қоса ол «мигранттар үшін арнайы курстар өткізу қажет, кітапшалар мен оқулықтар шығару керек» дейді.

Ресей ғылым академиясының Халық шаруашылығын болжау институты жанындағы миграциялық зертхана жетекшісі Жанна Зайончковская: «Билік мигранттардың құқықтық сауатын ашатын басқа жолды табуы тиіс» дейді.

«Мигранттардың өз елдері оларды бұндай тестілерге дайындайтын қысқа мерзімді курстар ұйымдастыруы керек. Және оларға қажетті білімді Ресейге келмей тұрып үйретулері тиіс» дейді ол.

Тарих, заң негіздері мен тілді меңгеруіне қатысты сынақтар әу баста Орталық Азиядан келген мигранттарға арналған шара болған. Бірақ енді ол барлығына бірдей міндеттеліп отыр. Олардың қатарында Батыстан келген қызметкерлер де бар.

Заңда емтиханнан тек жоғары білікті мамандар мен ресми тіркелген ресейлік университтердің студенттері мен түлектері босатылады делінген.

Ресей жұмыс іздеп келген шетелдіктердің орыс тілін меңгеруіне қатысты сынақты алғаш рет 2012 жылдың қарашасында өткізген. Оған 15 минуттық оқу тесті, 10 минуттық сөйлеу сынағы, бірнеше жауабы берілетін грамматикалық тест енді. Тағы бір сынақта жұмысқа тұруға өтініш сияқты қарапайым формаларды толтыру тапсырмасы берілген.

Сынақтан сәтті өткендерге 5 жылға жарайтын куәлік беріледі. Ал оның бағасы 90 доллар тұрады. Бұл құжатты жұмыс істеуге рұқсат алу үшін пайдалануға болады.

Ресей федералдық миграция қызметінің мәліметі бойынша, өткен жылы елге 12,4 миллион мигрант келген. Ал ресми статистикаға сәйкес 2013 жылдың алғашқы жартысында тек 18 мың еңбек мигранты орыс тілінен сертификат алған.

Орыс тілі мен мәдениеті орталығының жетекшісі Финашина тестілеуден өтуге тек бірнеше мигрант келгенін айтып отыр. «Сәуірде 10 адам келген, ал мамырда ешкім келген жоқ» дейді ол.

Ресейдегі тәжіктер қоғамының жетекшісі Абдулло Давлатов «негізінде міндетті тестілерді енгізу жақсы ой» деп санайды. «Себебі өзге елде жұмыс істеп, өмір сүруге келген адам сол елдің тілі мен заңдарын білуі тиіс» дейді ол.

«Алайда іс жүзінде бұл талаптар коррупцияға тағы бір жол ашып береді» дейді Давлатов. Оның айтуынша, кейбір мигранттар тілдік тестілеуден өтті деген куәлікті алу үшін 300 долларға дейін пара төлейді екен.

Сондықтан ол тарих пен заң негіздері бойынша тестілер де мигрант пара беруі қажет құжаттар тізімінің тағы бір тармағы болып қана қала ма деп қорқады.

Фарангиз Наджибулла мен Умид Бобоматовтың мақаласын ағылшын тілінен аударған – Әзина Мақұлжан.