Ресей, Қазақстан және Қытай қорғаныс министерлері (солдан оңға) Анатолий Сердюков, Әділбек Жақсыбеков және Лян Гуанле Мәтібұлақтағы әскери жаттығуда. Қазақстан, 24 қыркүйек 2010 жыл.
Қазақстан-Қытай әскери ынтымақтастығы әлі сылбыр
Келесі аптаның басында Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қытайға сапары жоспарланған. Бұл сапар АҚШ пен Ресей қатынастары соңғы 20 жылда байқалмаған дәрежеде ушыққан кезде жасалмақ.
Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қытайға сапары барысында Азиядағы өзара ықпалдастық және сенім шаралары кеңесінің кезекті саммитіне де қатысады деп жоспарланған. Қазақстан ірі әскери державалармен көп векторлы әскери саясат ұстанады.
Қазақстан әскери салада Ресей, Қытай және АҚШ-пен ынтымақтасады. Қазақстан Қытаймен шекаралас болғанымен, сарапшылар екі елдің әскери ынтымақтастығы сылбыр екенін айтады.
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚЫТАЙҒА ҚАТЫСТЫ ӘСКЕРИ МҮДДЕСІ
Алматылық саясаттанушы Константин Сыроежкин Нұрсұлтан Назарбаевтың Қытайға сапарынан екі елдің әскери және әскери-техникалық ынтымақтастығын күшейтетіндей елеулі нәтиже күтпейді. Астана әдетте Қытай, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан, Өзбекстан және Қазақстан кіретін Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ) аясында өтетін жаттығуларға қатысумен шектеледі.
2010 жылы Қытай әскерилері ШЫҰ аясында Қазақстан территориясында өткен жаттығуларға қатысты. ШЫҰ мүше елдердің қарулы күштерінің жаттығуы 2014
Саясаттанушы Константин Сыроежкин.
жылы Қытайда өтеді деп жоспарданған. Сарапшының айтуынша, Украинадағы жағдайға байланысты бұл жаттығулар кезінде террористік құрылымдарды жою әдіс-тәсілдерін жетілдіруге ерекше көңіл бөлінеді.
Сыроежкиннің айтуынша, Қазақстан президентінің Қытайға сапарына Украинадағы жағдайдың да әсері болары сөзсіз. Сарапшының пайымдауынша, Ресейдің Қырымды бөліп алуы және ресейшіл сепаратистердің Киев билігімен әскери қақтығысы Қазақстан мен Қытай басшылығын алаңдатады.
Сыроежкин Қазақстан мен Қытайдың әскери-техникалық ынтымақтастығынан жуырда әлдебір даму күтпейді. Сарапшының болжамынша, «Қытай Қазақстанға ауыр жүк тасығыш техника мен тағы бірдеңелер сатуы мүмкін. Екі елдің әскери-техникалық ынтымақтастығы бұл кезеңде осымен шектелуі мүмкін. Өйткені Қазақстан диверсификация жасауға қанша тырысқанымен, әскери техника мен қару-жарақты көбінесе Ресейден алады».
ҚЫТАЙДЫҢ ҚАЗАҚСТАНҒА ҚАТЫСТЫ ӘСКЕРИ МҮДДЕСІ
Константин Сыроежкинның айтуынша, Қазақстанның Қытайға қатысты әскери мүддесі онша байқалмайды. Парламент мәжілісінің халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің мүшесі Владислав Косарев те оның пікірін қостайды.
Қазақстан әскери-теңіз флоты. Ақтау, 13 сәуір 2013 жыл. (Суретті түсірген - Талант Құсайын).
Қазақстанның бұрынғы қорғаныс министрі Әділбек Жақсыбековтің Қытай орталық әскери кеңесі төрағасының орынбасары Фань Чанлунмен былтырғы кездесулерін парламент депутаты «дипломатияның бір көрінісі ғана» деп бағалайды. Ол екі ел қорғаныс министрінің Бішкек қаласында ШЫҰ аясында ұйымдастырылған былтырғы кездесуі мен екі ел қорғаныс министрлігі арасында бекітілген ниеттестік меморондумын да осы тұрғыдан бағалайды.
Бірақ қытайтанушы сарапшы маман Сыроежкин де, парламент депутаты Косарев те былтыр Қытай орталық әскери кеңесі төрағасының орынбасары Фань Чанлуннің Маңғыстау облысының орталығы Ақтау қаласына келгеніне назар аударады.
Қытай жоғарғы басшыларының бірінің бұл сапары туралы қазақстандық ақпарат құралдары Фань Чанлун Қазақстан әскери-теңіз күштеріне қызығушылық танытты деген сарында хабарлаған еді. Ол кезде БАҚ: «Аспан асты елінен келген
Қытай төрағасы Си Цзиньпин (сол жақта) мен Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев мұнай құбыры ашылуы салтанатында. Астана, 7 қыркүйек 2013 жыл. (Көрнекі сурет)
делегация қазақстандықтардың теңіз жаяу әскері бригадасында қызмет ету жағдайымен танысып, Каспийдегі «Орал» артиллериялық-зымыран кемесінің сынағына қатысты» деп жазған.
Бірақ Сыроежкин бұл сапарды Қытайдың мұнай өндіру компанияларының Қазақстанның батысында шоғырлануымен және Қазақстан мұнай саласында Қытай капиталының үлесі жыл сайын өсіп келе жатқанымен байланыстырады.
Қазақстан әскери-теңіз күштері бас қолбасшысы, адмирал Жандарбек Жанұзақовтың Азаттық тілшісіне айтуынша, Қазақстан мен Қытайдың әскери-теңіз ынтымақтастық аясы әзірше шектеулі сипатта қалып отыр.
– Қытайда әзірше екі курсантымыз ғана оқып жатыр. Олар алғашқы жылы қытай тілін үйренді. Қытай бізге ауыр жүк таситын бірнеше трейлер берді. Жасап жатқан басқа да ұсыныстарын қараймыз, – дейді ол.
Адмиралдың айтуынша, Фань Чанлун қазақстандық теңізшілермен кездесуінен кейін Қытай мұнай компаниясының Ақтаудағы орталық кеңсесіне барған.
Қазақстан-Қытай шекарасының ұзындығы – шамамен 1 мың 740 шақырым. БАҚ деректері бойынша, Қазақстан армиясында 70 мың адамға жуық, ал Қытай армиясында 1 миллион 500 мыңға жуық адам қызмет етеді.
Қазис Тоғызбаев 2008 жылғы қыркүйектен бастап өмірінің соңына, яғни 2021 жылғы 28 ақпанға дейін Азаттықтың Алматыдағы тілшісі ретінде еңбек етті. Азаттыққа дейін оппозициялық "Сөз" және "Азат" газеттерінде, kub.info сайтында тілші болған.
