New York Times («Нью-Йорк Таймз») газеті қаңтардың 14 күнгі санында Ұлыбиртаниядағы мұсылман диаспорасы жергілікті қоғамға жылдам сіңісіп қана қоймай, Мұхаммед деген ат ағылшындардың Оливьер сияқты байырғы есімін екінші орынға ығыстырып шығарды деп жазады. Комментарий авторы Роджер Коэннің айтуынша соңғы ширек ғасырда Ұлыбритания өзге Еуропа елдерімен салыстырғанда діни төзімділік тұрғысынан алғанда әжептәуір өзгерген.
ОЛИВЬЕРДЕН МҰХАММЕД КӨБЕЙІП КЕТТІ
Еуропа мемлекеттерінің көпшілігінде мұсылмандарға қатысты түрлі пікір қалыптасқан. Мәселен, Стокгольмде дінсіздерге қарсы теракт ұйымдастырған Теймур Абдул Уахаб әл-Абдали сияқты адамдар немесе 2005 жылы шілдеде Лондон метросында болған жарылыстар исламды радикалды жағынан көрсетіп берген. Бірақ Ұлыбританиядағы исламның таралуы басқаша көрініс тауып отырғанын жазады New York Times газетінің тұрақты авторы.
Болашақ келінім – пәкістандық мұсылман қыз бен принцесса Диананың қосындысы болуы керек.
Мұндағы жағдай Еуропаның өзге мемлекеттері – Франция және Германиямен салыстырғанда мейлінше жайлы деуге келеді. Мәселен, бұл екі елде мұсылмандар қоғамнан бөлекше күй кешіп, өздерін жеке бір оқшау қауым сияқты сезінсе, ұлыбританиялық мұсылмандар өздерін осы елдің азаматтары ретінде түйсінеді дейді New York Times.
Бұның анық мысалы - «Би-Би-Си» радиосы шығаратын «Мұхаммед есімді бес жігіт» атты хабарлар тізбегі. Аталмыш радиохабар біріншіден, мұсылмандарды теріс жағынан көрсеткен карикатураға жауап болса, екіншіден, Еуропада мұсылмандардың азаматтық қоғамға түрлі деңгейде кірігіп келе жатқанын дәлелдеуге тырысады.
Хабардағы бір Мұхаммед Яхия Мозамбикте туып, Ұлыбританияда өскен рэппер. Ол мұсылман мен еврейдің бірлескен тобын құрыпты. Тағы бір Мұхаммед Анвар жұмсақ шотландиялық акцентпен сөйлейтін глазголық кәсіпкер.
Ал Бирмингемде жылжымайтын мүлік делдалы болып жұмыс істейтін отыздан асқан Мұхаммед Хасан: «Исламда үстеме ақы алуға немесе беруге тыйым салынғандықтан, мұсылман инвесторлары сауда-іскерлік қатынастарын акция арқылы жүзеге асырады, ал бұл адамның ынтасын арттырады» деп өзінің қалайша табыс көзін ашқанын айтады.
Делдал Мұхаммед қазіргі замандағы уақыт тапшылығынан отбасы-неке қатынастарына бас ауыртқысы келмегенімен, оның шешесі ұлының мейлінше мұсылман адаммен қосылуын қалайды. «Болашақ келінім – пәкістандық мұсылман қыз бен принцесса Диананың қосындысы болуы керек» деп қояды ол.
Мұндағы мұсылмандардың неке-отбасы қатынастары сияқты мәселелердегі дүниетанымы өзгеше болуы мүмкін, бірақ бұл мемлекеттің заңдарына қайшы келмейді. Керісінше, бір-бірін байытып, толықтырып отырады дейді New York Times.
Қоғаммен байланыс орнату фирмасында атқарушы директор болып қызмет ететін 27 жастағы Мудассар Ахмед болса: «Еуропаның басқа мемлекеттерімен салыстырғанда, мұнда, Ұлыбританияда, болашаққа деген сенім мол, алға ұмтылушылық та байқалады» деген ойын ортаға салды.
МҰСЫЛМАН ДИАСПОРАСЫНЫҢ БЕТІНДЕГІ ДАҚТАР
New York Times-тың жазуынша, мұндағы мұсылмандардың азаматтық белсенділгі де жоғары. Мәселен, жоғарыдағы Мудассар Ахмед осы айда Пенджаб штатының губернаторы Салман Тасирді қастандықпен өлтірген 26 жастағы Малик Мумтаз Қадриды айыптаған 50-ге жуық мұсылман ғалымының қолын жинап жатыр. Қастандықтан қаза тапқан Салман Тасир Пәкістанда исламға тіл тигізген адамға өлім жазасын кесетін заңға өзгеріс енгізуге шақырған еді.
Бұндай жағдайда, еуропалық мұсылмандардың сөз бостандығын қорғау ниеті қандай да бір ортақ негіздің айналасына топтасуды қажет етеді. Ол негіз қазіргі зайырлы қоғамда дін ұстану мәселесінен шығады дейді New York Times. Бірақ, мұндай ынтымақтасуға көлеңке түсіретін жайттар да бар. Соның бірі, соңғы аптада Дерби аймағында Мұхаммед Лияқат пен Абид Садық атты қылмыстық топ жетекшілерінің Дерби қаласында 12 мен 18 жас арасындағы бірнеше жасөспірім ағылшын қызды зорлап, қорлық көрсетуі қоғамның ашу-ызасын тудырды.
Бұрынғы сыртқы істер министрі Джек Стро бұған қатысты: «Пәкістаннан шыққан ерлер арасында ақ нәсілді қыздарды теріс мақсатта пайдалануды дұрыс санайтындар бар. Тестостероны ішіне сыймай жүрген мұндай жігіттерге дәстүрлі отбасынан шыққан пәкістандық қыздарды иліктіру қиын. Сондықтан ақ нәсілді қыздар оңай олжа көрінеді», - деп мәлімдеді.
Дегенмен, Джек Строның пікірі жоғарыдағы қылмыстың егжей-тегжейлі тергелуіне себін тигізбесе де, Ұлыбритания мұсылмандары әйелдерге қатысты көзқарастарын қайта қарау керек шығар. Қалай болғанда да, Оливьердің орнын Мұхаммед басқан арал-мемлекеттегі өзгерістер әлі алда дейді New York Times газетінің тұрақты авторы.
