Қазақстан сыртқы істер министрлігі (СІМ) баспасөз қызметі жетекшісі Әнуар Жайнақовтың жергілікті БАҚ өкілдеріне жарияланған пікіріне қарағанда «Қазақстан ұстанымы Ресей сыртқы істер министрлігіне телефон арқылы білдірілген, сөйтіп екі тарап екі елдің қарым-қатынасы мемлекеттік шекара туралы келісім мен тату көршілік және одақтастық негізінде құрылатынын қуаттаған». Ақпанның 1-і күні Қазақстан сыртқы істер министрі орынбасары Мұхтар Тілеуберді мен Ресей сыртқы істер министрінің орынбасары Григорий Карасиннің телефон арқылы сөйлескені туралы СІМ сайтында да ресми ақпарат жарияланды.
Ресей мемлекеттік думасының халықаралық істер бойынша комитеті төрағасы Леонид Слуцкий бұл жөнінде «мемлекеттік Думада Қазақстан мен Ресей шекарасын қайта қарау туралы идея ешқашан айтылған емес» деп мәлімдеген. Слуцкийдің сөзінше «депутат Павел Шперовтың сөзін Украина ақпарат құралдары бұрмалаған». Бұл ақпаратты Ресейдің «Россия сегодня» халықаралық медиатобының РИА Новости агенттігі де таратты.
Қаңтардың 26-сы парламенттік дөңгелек үстел отырысында Дума депутаты, ЛДПР партиясы мүшесі Павел Шперов «біз - ұлы елміз, дүниежүзіндегі өз мүддемізді қорғауымыз қажет. Таяу шетел деп жүрген елдерде әзірге мұндай мүмкіндік бар. Қазақстандағы орыс отандастырымызды диаспора деу қате, өйткені олар отырған жер - уақытша шетел иеленген біздің жеріміз. Мәңгілік шекара жоқ, біз әлі Ресей шекарасына қайта ораламыз және ол таяу уақытта жүзеге асады» деген еді. Азаттық тілшісі Қазақстан СІМ-і таратқан ақпаратқа орай бұрынғы дипломат Қазбек Бейсебаевпен сұқбаттасып, пікірін білді.
Азаттық: - Ресей думасының депутаты Қазақстанның мемлекеттік шекарасына күмән келтіруін қалай бағалауға болады?
Қазбек Бейсебаев: - Бұл – Ресей [Украинадан] аннексиялаған Қырымнан сайланған депутат (Шперовті айтады) біздің шекаралық облыстарымызға өзі көрген Қырым тағдырын ұсынып отыр деген сөз. Дума депутаты – ресми қызметкер. Сондықтан, бұл - депутаттың ғана емес, Ресейдің де үлкен қателігі. Біз Ресеймен өте жақсы қарым-қатынастағы одақтас ел болып саналамыз. Оның үстіне соңғы уақытта Қазақстан Ресей мен өзге елдер арасындағы жанжалдарды шешуге араағайындық жасап отыр. Мәселен, Ресей мен Түркия арасындағы жанжалдан кейін екі елдің татуластыруға күш салған - Қазақстан. Оны Түркия президенті ашық айтты. Ресейдің өтініші бойынша Қазақстан таяуда Сириядағы жанжалдасушы тараптар арасында келіссөз өткізуге мүмкіндік жасады. Яғни, Қазақстан Ресейдің халықаралық саяси жанжалдарын реттеуге көмектесіп отыр деген сөз. Дәл осындай кезде Ресей депутатының мұндай ұшқары сөздер айтуы - Ресей тарапынан жасалған қателік.
Азаттық: - Қазақстан сыртқы істер министрлігі неге наразылық нотасын жолдамады?
Бұрынғы дипломат Қазбек Бейсебаев.
Қазбек Бейсебаев: - Қазақстанның сыртқы істер министрлігі наразылық нотасын жібермегеніне қарағанда, ресейлік әріптестерімен телефон арқылы сөйлесіп, жағдайды ушықтырмауға келіскен сияқты. Ресей бұл пікірді (Шперовтің пікір айтады – ред.) ресми пікір деп мойындаған жоқ.
Азаттық: - Дума комитетінің төрағасы Леонид Слуцкий «мұндай сөзді Украина журналистері бұрмалап жариялады» дегенді айтты...
Қазбек Бейсебаев: - Жоқ. Ол - Шперовтің дөңгелек үстелде айтқан сөзі. Өзім де тыңдадым, бұрмаланған ештеңе жоқ. Бәлкім ол журналистердің бұл сөзді жазып алатынын білмеген шығар.
Азаттық: - Депутат Шперов өз сөзінің Қазақстанда талқыланып жатқанын білген және қайта комментарий берген кезінде «әлемнің саяси картасы өзгере береді, таяу шетелдердегі орыс тілділер титулды ұлттардан қысым көріп отыр» деген. Шперовтің сөзі Ресей сыртқы істер министрлігі мен Дума төрағасы ұстанымымен сай келмей тұр ғой?
Қазбек Бейсебаев: - Егер ол депутат бұрынғы сөзін, тағы қайталап, растаса, онда басқа мәселе. Онда Қазақстан сыртқы істер министрлігі Ресей елшісін шақырып түсініктеме сұрай ма, әлде наразылық нотасын жолдай ма, әйтеуір мәселені қайта қойып, нақтылауы тиіс. Дума депутаты қарапайым тұрғын емес. Ол кем дегенде парламенттік партияның саясатын білдіріп отыр деген сөз. Егер ол жеке пікірі болса онысын атап көрсетуі керек.
Азаттық: - Қазақстанның территориялық тұтастығына қол сұғу тұрғысындағы пікірлерді Ресей билігі өкілдері алғаш рет айтқан жоқ. Дума депутаты Жириновскийдің де сол тақілеттес пікір айтқаны белгілі. Бұған қатысты не айтасыз?
Владимир Жириновский.
Қазбек Бейсебаев: - Қазір Ресейде халықаралық жанжалдар онсыз да жеткілікті. Украинамен арадағы жанжалды айтпағанда Сирия мәселесі бойынша Батыспен арадағы қайшылығы бір басынан асып жатыр. Дегенмен Ресейде Қазақстанға қарата мұндай пікірлердің айтылуы бәлкім бізге де дұрыс болған шығар. Осы арқылы Ресей саяси билігінде өзгеше ойлайтындардың бар екеніне көзіміз жете түседі.
Азаттық: - Қалай болғанда да бұл сөзді Дума депутаты айтты. Депутат Қазақстанның кейбір аймақтарын Қырыммен салыстырып отырған жоқ па?
Қазбек Бейсебаев: - Қырым жанжалымен салыстыра алмаймыз. Қырым жанжалы туғанда Украина Ресеймен арадағы шекарасын толық делимитациялап үлгермеген еді. Оның үстіне Қырым қалай дегенде бұрын Ресей жері болғаны рас және Украина мен Ресей өзара мәдениеті жақын елдер. Қазақстанның Ресеймен шекарасы делимитацияланып, БҰҰ-да бекітілген. Қазақстан мен Ресей арасында территориялық жанжал туса оның халықаралық деңгейдегі ауқымы Қырымнан әлдеқайда күшті болады.
Қырымға басып кірген Ресей солдаттарының бірі. Симферополь, 28 ақпан 2014 жыл.
Азаттық: - Қырымды анннексиялайтын кезде Ресейдің ресми тұлғалары осыған ұқсас мәлімдемелер айта бастаған еді деген пікірлер рас па?
Қазбек Бейсебаев: - Айтылды. Ресей депутаттары Қырымға, Севастопольге барып түрлі саяси мәлімдемелер жасағаны белгілі. Оның ішінде Мәскеудің бұрығы мэрі Юрий Лужков та болды. Кейін Қырым аннексияланғанда мұның бәрі дайындық секілді көрінгені рас.
Азаттық: - Сұхбатыңызға рақмет.