Иран азаматтары газеттерден жаңалық оқып тұр. Иран, Кум қаласы, 9 маусым 2013 жыл. (Көрнекі сурет)
Роухани билікке келгелі тұңғыш газет жабылды
Иран үкіметі Ислам тарихын бұрмалайтын мақала жазды деген айыппен реформаны жақтайтын газетті жауып тастады.
Газеттің аты - «Бахар». Реформашыл басылым президент Хассан Роухани билікке келгелі (2013 жылдың тамызы – ред.) жабылған тұңғыш газет болды.
ДАУДЫҢ БАСЫ - ИМАМ ӘЛИ
Газеттің жабылғанын Иран баспасөзін бақылайтын үкіметтік мекеме хабарлады. Жабуға себеп - «Бахар» ислам қағидаларына қайшы материал жариялаған.
Дау туғызған мақала шииттердің «Мұхаммед пайғамбар дүниеден өтерінің алдында күйеу баласы Имам Әлиді орынбасары етіп тағайындаған» деген сеніміне күмән келтірген.
"Бахар" газеті. Иран, 23 қазан 2013 жыл. (Көрнекі сурет)
Ирандағы жартылай ресми ақпарат агенттігі мәдениет министрі Әли Жәннәтидің «Бұл мақала Ислам тарихын бұрмалайды және діни араздықты күшейтеді. Өкінішке орай «Бахар» соңғы бір жарым жылда бірнеше осындай зиянды мақала жариялады. Оларға жазбаша да ескерту жасалды. Бірақ басылым ескертуге мән берген жоқ» деген мәлімдемесін таратты.
Консерваторлар шығаратын «Кейхан» газеті бұл мақалаға қатысты «реформашылдар діни тұлғаларға шабуыл жасады» деп газетті айыптады.
Үкіметке қарасты БАҚ Иранның баспасөзді бақылау комиссиясының директоры Алаеддин Зохурянның газеттің сотқа тартылғаны туралы мәлімдемесін де таратты.
Қазанның 26-сы күні «Бахар» ұжымы «мақала мақсатты түрде басылған жоқ» деп, кешірім сұрады. «Бахар» редакциясы дау басылғанша газетті 2 апта шығармай тоқтата тұру туралы шешім қабылдағандарын мәлімдеді. Бірақ бұған қарамастан үкімет оларға қатаң шара қолданды.
«ЖУРНАЛИСТЕР ТҮРМЕСІ»
«Бахар» газеті Иранда баспасөзге аз да болса еркіндік берілген кезде жабылып отыр. Сайлауға түсер алдында артық шектеулерді алып тастауға уәде берген Роухани, «баспасөз бостандығы мен сөз еркіндігін қорғаймын» деген еді.
Азаттық тілшісі соңғы бірнеше аптада ирандық журналистермен сұхбаттасты. Олар қазір билік тарапынан қысымның азайғанын және өздерінің де цензурадан біршама құтылғанын айтады. Тіпті кейбіреулері жабық тақырыптарды қозғай бастаған.
Кейбір ақпараттарға қарағанда, Иранда соңғы жылдары жабылған бірнеше басылым қайта ашылмақ. Одан бөлек, Иран журналистерінің ассоциациясын қалпына келтіру туралы да мәселе көтеріле бастаған.
Бірақ «Бахар» газетіне қатысты қысым Ирандағы баспасөз бостандығының онсыз да нашар ахуалын еске салатын тағы бір жағымсыз жаңалық болды. Таяу Шығыс журналистері мен құқық қорғаушылары Иранды «журналистердің ең үлкен түрмесі» деп атайды.
Көшеде газеттерге үңілген жұрт. Иран.
БҰҰ-ның адам құқықтары бойынша арнайы баяндамашысы Ахмед Шахид өткен аптада жариялаған есебінде «Иранда кем дегенде 40 журналист, 29 блогшы және онлайн журналист түрмеде отыр» деп мәлімдеді. Ал «Бахар» газетінің тілшісі:
- Жаңа үкіметтің мына реакциясы сын мақалалар жазатын журналистерге Иранда орын жоқ екенін көрсетеді. Жұмыссыз қалған журналистер қатары көбейе түсті. Мен жұмыс істейтін бұл газеттің жабылып, болмаса жұмысын уақытша тоқтатуы осымен 8 рет қайталанып отыр. Бірнеше жылдың ішінде Иран үкіметі тәуелсіз және реформашыл он шақты газет-журналды жапты, - дейді.
Танымал Asr-e Iran веб-сайты «Бахардың» және басқа да газеттердің жабылуын сынады. Сайт мақаласында «Ұжымды жаппай жазалау заманы аяқталды. Баспасөзді жазалауды тоқтатыңдар» деп жазылған. Сайт Иран билігін баспасөзге қатысты саясатын қайта қарауға шақырады. Asr-e Iran «Баспасөзді жауып тастау оның барлық журналистерін жұмыстан шығарғанмен бірдей. Осының кесірінен қателікке еш қатысы болмаса да көп адамның отбасы мүшелері түгелдей зардап шегеді» деп жазды.
Гүлназ Есфандияридің мақаласын ағылшын тілінен аударған - Сағынай Кәрім.
