Қазақстан халқының 40 пайызы – артық салмағы бар адамдар

Қазақ тағамтану академиясының профессоры Мұса Айтжановтың сөзіне қарағанда, елдегі бес жасқа дейінгі балалардың 12 пайызы – тым етжеңді.

Артық салмағы бар балалардың басым бөлігі Ақтөбе, Қызылорда облыстарында тұрады. Өйткені климаты жайсыз бұл өңірлерде көкөніс пен жеміс-жидек тапшы, әрі өзге аймақтармен салыстырғанда бағасы да қымбат дейді мамандар.

– Қазақстан халқының тамақтану үрдісін зерттеу барысында тағам өнімдері рационының мардымсыздығы, қант пен мал майының шамадан тыс көптігі анықталды. Дұрыс тамақтанбау жүректің ишемиялық сырқатын, онкологиялық ауруларды, семіздікті туғызады. Қазір Қазақстан – артық салмақ көрсеткіші жөнінен ТМД бойынша алғашқы бестікте, – дейді тағамтану академиясының профессоры Мұса Айтжанов.

«ТОМПИҒАН БАЛА – ДЕНІ САУ БАЛА» МА?

Ақтөбе қаласының тұрғыны Әлия есімді келіншектің тұңғышы Әмірді қазір педиатр-дәрігер бақылап жүр. Өйткені әлі үшке толмаған баланың салмағы – 21 килограмм. Әлияның айтуынша, балабақшада орын болмағандықтан ол сәбиін шалғай ауылдардың бірінде тұратын ата-енесінің қолына жіберген екен.

– Үлкен кісілердің арасында «бала неғұрлым томпақ болса, соғұрлым дені сау» деген ұғым бар емес пе? Әмірдің әжесі де солай ойлайды. «Балаға шөп-шалам тамақ болмайды» деп, жеміс-жидекті шектеп, печеньені сүтке езіп, үнемі майлы ет пен макарон өнімдерін ғана береді, – дейді Әлия.

Үш жасар Әмір бір айдан бері Ақтөбедегі ата-анасының жанында, диетолог жасап берген ас мәзірі бойынша тамақтанып жүр.

ДИЕТА ҰСТАҒАН ПОЛИЦЕЙЛЕР

Артық салмақ қазір ақтөбелік полицейлерді де ойландыра бастады. Өйткені маусым-шілде айларында ішкі істер қызметкерлерін аттестациядан өткізу жоспарланып отыр.

– Аттестация қарсаңында Ақтөбе облыстық ішкі істер департаменті жеке құрамына алдын ала ескерту жасалды. Облыстағы үш мың полицей қазір кадрлар бөлімі бекіткен арнайы кесте бойынша аптасына екі рет жаттығу залына барып жүр. Оған қосымша әскери қызметтік дайындық та бар. Бірқатары диета ұстай бастады, – дейді осы департаменттегі баспасөз қызметінің бастығы Алмат Иманғалиев.

Ақтөбедегі салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығының директоры Райхан Ыбыраеваның айтуынша, «артық салмақтан арылу кезінде науқаншылдыққа салынуға болмайды».

– Семіздікке душар болған пациенттердің дұрыс тамақтанбау әдеттері мен мінез-құлқы жылдар бойы қалыптасады. Демек артық салмақты да біртіндеп азайту керек. Денсаулық үшін зиянсыз арықтау деп айына 2-4 килограмм салмақ жоғалтуды айтады. Ал айына төрт килограмнан артық салмақ тастау – ағзаға үлкен стресс. Артық салмақпен бірге ағзаның қорғаныш қабілеті, яғни иммунитеті де азайып кетуі мүмкін, – дейді Райхан Ыбыраева.

Осы орталықтың денсаулық сақтау министрлігіне сілтеме жасап ұсынған мәліметіне қарағанда қазақстандықтардың 40 пайызының артық салмағы бар. Әрі бұл көрсеткіш жыл сайын бір-екі пайызға өсіп келеді.

2015 ЖЫЛЫ – 2,3 МИЛЛИАРД

Мамандардың айтуынша, етжеңділік – қазір Қазақстан ғана емес, күллі әлем бойынша ең өзекті мәселе.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегіне қарағанда, қазір әлемде екі миллиардқа жуық адам артық салмақтан зардап шегеді.

Семіздік өлшемі бойынша алғашқы орында тұрған ел – АҚШ. Бұл елде семіздіктің басты себебі ретінде жылдам дайындалатын тағам – фастфуд аталады.

Артық салмақтан зардап шегуші елдердің екінші тобы – Еуропа мемлекеттері (Ұлыбритания, Венгрия, Румыния, Грекия мен Албания). Ал Кипр, Мальта, Чехия, Финляндия, Германия мен Словакияда халықтың кем дегенде 40 пайызы артық салмаққа ие.

Соңғы жылдары Қытайда балалар арасында семіздік дертіне ұшырағандар қарқынмен көбейіп барады. Бұл елдегі балалардың 20 пайызының салмағы қалыпты мөлшерден артып кеткен.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының болжамынша, 2015 жылы әлемде 2,3 миллиард ересек адамның салмағы артық болады, 700 миллион тұрғын семіздіктің асқынған түріне шалдығады.