Өзін «Артем» деп атаған содырдың сөзіне қарағанда, ол «Сирияға Қазақстанның Каспий теңізі жағалауындағы Атырау қаласынан барған». Маусымның 13-і күні оның «ВКонтакте» желісіндегі парақшасы құлыпталды. Бірақ Азаттық ол жариялаған «Орталық Азиядан барған балалар» суреттерінің біразын көшіріп алды.
СИРИЯДАҒЫ ҚАЗАҚ БАЛАЛАРЫ
"Артемнің" екі баласымен түскен суреті.
Қырғыз көршілері тәрізді Сирияда соғысып жүрген қазақтардың біразы бала-шағасын өздерімен ала кеткен. 2013 жылдың қарашасында жарияланған видеода 150-дей қазақ «әйелдері мен балаларын Сирияға алып келгендерін» мәлімдейді.
Қырғызстан тәрізді Қазақстан да этникалық қазақ балаларының ИМ бақылайтын аймақта екеніне сенгісі келмейді. Өткен жылы Қазақстан үкіметі әскери дайындықтан өтіп жатқан қазақ балаларын (ақпарат иесі солай дейді) көрсеткен ИМ видеосына тыйым салды.
«Артемнің» желідегі парақшасы Қазақстан үкіметін де тіксінтіп тастағандай, себебі «Артем» ол жерде кем дегенде екі қазақ баласының фотосын жариялады. ИМ содыры бір ұл, бір қызды «өз балаларым» деп таныстырады.
Ер баланың суреті астына ол «ұлым Әбдірахман» деп жазған. Суреттегі 10-ға толмаған ұл бала қара түсті ИМ туының астында отыр.
Басқа суреттерде «Артем» ұлымен және «өзімнің қызым» деп таныстырған қыз баламен жеке түскен. Тағы бір фотода сырт келбеті орталықазиялықтарға ұқсайтын белгісіз ұл бала қару ұстап, ИМ содырларына тән ишарамен саусағын жоғары көтеріп тұр.
"Артем" жариялаған суреттің бірі.
Енді бір суретте сондай бір бала үлкен пышақ ұстап тұр. Екі баланың суретінің астына «Артем» «Стамбул, 2012» деп жазған, демек Сирияға аттанар алдында сонда болған немесе Сирияға Түркия арқылы өткен.
СИРИЯДА ҚАНША ҚЫРҒЫЗ ЖҮР?
Ал саусымның 9-ы күні салған суретінде «Артем» дүкеннің алдында екі кішкентай ұл баламен отыр, өзі оларды «қырғыздар» деп сипаттайды. Әлі 10 жасқа толмаған балалар әскери форма киген.
«Артем» парақшасына тыйым салынбай тұрып-ақ «қырғызстандық балалардың» суретін өшіріп тастаған тәрізді, себебі оған Қырғызстанның ұлттық қауіпсіздік жөніндегі мемлекеттік комитеті (ҰҚМК) мен тілшілер ерекше назар аударды. Маусымның 13-і күні кремльшіл Sputnik.kg сайты «ҰҚМК суреттерді зерттеп жатыр» деп жазған еді.
ҰҚМК ресми өкілі Рахат Сулайманов «Бұл мәлімет тексерілуге тиіс. «Ислам мемлекеті» (ИМ) террорлық ұйымы басып алған аймақтарда түр-келбеті бізге ұқсайтын бірнеше ұлт өкілдері бар. Жағдайды анықтау керек» деп мәлімдеді. Сулаймановтың мамырдың 28-і күнгі дерегі бойынша, «Сирияда, ИМ құрамында 300-дей қырғыз азаматы соғысып жүр». Олардың біразы «отбасын өздерімен ала кеткен, шамамен он шақты бала бар».
Маусымның 15-і күні 24.kg сайтының жазуынша, Қырғызстан ішкі істер министрлігінің террорға қарсы күрес департаменті «Сирия мен Иракта 352 қырғыз ұлтының өкілі бар, олардың 49-ы әйел, 22-сі балалар» деп хабарлаған. Ал Бішкек ИМ басып алған аумақтардағы қырғыздардың санын барынша азайтып көрсеткісі келеді.
"Артем" жариялаған қырғызстандық балалардың бірі.
ҰҚМК тіпті «Сирия мен Иракта соғысып жүрген қырғызстандықтардың 80 пайызы - этникалық өзбектер» деп мәлімдеді.
Террорға қарсы ІІМ департаменті де осыған ұқсас мәлімдеме жасап, «352 қырғызстандықтың 249-ы - этникалық өзбектер» деді. Бірақ министрлік оны растайтын деректер ұсынбады.
Кейбір сарапшылар «ИМ сапында (Ирак пен Сирияда) жүрген қырғыздардың саны 352-ден әлдеқайда көп» деседі. Қаңтар айында Халықаралық дағдарыс тобы (ХДТ) жариялаған есепке қарағанда, Орталық Азиядағы бес постсоветтік ел – Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстан, Қазақстан және Тәжікстаннан ИМ-ге қосылған азаматтар саны 2 мыңнан 4 мыңға дейін жеткен.
Сирияда соғысып жүрген қырғыздардың саны ресми мәлімдемеден көп екенін кейбір қырғыз шенеуніктері де мойындайды. Қырғызстан қорғаныс кеңесі хатшысының өкілі маусымның 16-сы күнгі Орталық Азия қауіпсіздігі мәселесіне қатысты жиында осыны айтты. Рысбек Әбдісаттаров Азаттықтың Қырғыз қызметіне «Сирияға кеткен қырғыздардың саны мың адамдай болса керек. Көбіне елдің оңтүстік аудандарының тұрғындары кетіп жатыр» деді.
"Артем" жариялаған қырғызстандық бала.
Сондықтан ИМ бақылап отырған Ирак пен Сирия аймақтарындағы қырғыз балалардың саны 10 немесе тіпті 22-ден көп деп болжауға негіз бар. ХДТ-ның Орталық Азия жобасының директоры Дейдра Тайнан маусымның 15-і күні Азаттыққа «ИМ қатарына қосылуға үгіттеу Қырғызстанда жалғасып жатыр» деді.
«Өткен жылы дағдарыс тобы оңтүстік Қырғызстандағы ИМ-ге қосылуға ниеттілермен сөйлесті, олардың ішінде әртүрлі жастағы балалары бар әйелдер де болды, олар балаларын алып баратындарын айтты» дейді Тайнан. Оның сөзіне қарағанда, жеткіншек балалар да Сирияда не болып жатқанынан «хабардар», әрі ол жаққа барғылары келеді.
Тайнан «Кем дегенде бір отбасының Сирияда сәбилерін өмірге әкелгенін білемін» дейді. Ол әйелдің анасы қызы мен немересінің жанында болу үшін Қырғызстаннан кетіп қалған. Үйінде тек әкесі мен мектеп жасындағы ұл бала ғана қалған.
«ОРТАЛЫҚ АЗИЯҒА БАРАМЫЗ»
«Артемнің» әлеуметтік желідегі парақшасына қарап отырып, қазақстандық содырдың ой-пікірі жайлы да ой түюге болады. Ол ИМ басып алған Сирия және Ирак аумағына кем дегенде екі баласын әкелсе де, олардың анасын әкелмеген немесе өзіне екінші әйел іздеп жүргенге ұқсайды.
Қазір өшіріліп тасталған жазбаларында «Артем» «әйел керек екенін» жазған еді. Бір суреттің астына «Әлемге бейбітшілік, маған әйел берші» деген. Ол опат болған ИМ содырлары үшін қайғырады, маусымның 8-і күні «Жиһадта» достарыңнан айрылған қандай қиын. Әбу Хамза бауырымдай болып кетіп еді» деп жазған.
"Артемнің" жазбасы.
Тағы бір жазбасында «Артем» ИМ сапында соғысып жүріп дүние салған өзбек «жанкештілерін» мақтайды. Ол «ИМ баспасөз бөлмесі» деп аталатын жерде басқа содырлармен түскен суреттерін де жариялаған. Маусымның 7-сі күні «Артем» «ИМ Орталық Азияға келеді» деп қорқытады.
Ол «Иншаллаһ, Қырғызстаннан Қазақстанға, Тәжікстанға өтеміз» деп жазған. «Онда барған соң Орталық Азияда қамауда отырған тұтқындарды босатамыз» деп уәде береді. «Алла атымен ант етемін, бауырлар, дінсіздер қамауында отырған сендерді ұмытқан жоқпыз. Жақында келіп босатып аламыз» дейді ол.
Басқа орталықазиялық содырлар «отанымызға оралып, сол жақта соғысамыз» деп қорқытса да, жетекшілерінің оларды қолдай қоюы екіталай. ИМ үйіне қайтып, сол жақта «жиһад» жасамақ болғандарға тыйым салған тәрізді. Тәжік содырлары тобы қаңтарда ИМ басшысы Әбу Бакр әл-Бағдадиден «Тәжікстанға оралып, сонда соғыс ашуды сұрағанда рұқсат ала алмай, Сирияда қалуға мәжбүр болғандарын» хабарлаған еді.
Йоанна Паражчуктің мақаласы ағылшын тілінен аударылды.