Ресейдің Қырымды бөліп алуы және Украинаның оңтүстік-шығысындағы жанжал қоғамда пікір қайшылығын тудырды. Бұл құбылыс әсіресе Қазақстанға бұрыннан ықпалы зор Ресейде қатты байқалады. Бірақ Ресей өнері жұлдыздары арасындағы пікірталастар Қазақстанның шығармашылық ортасына әлі жетпеген сияқты.
Бірақ Әмір Қарақұловтың Азаттық тілшісімен сұхбатында басқа мәселелер де қозғалады.
Азаттық: – Бірде жоспарларыңыз туралы айтып отырып, 1917 жылғы Октябрь революциясынан кейін Қытайға қашып, одан Индонезияға ауып, кейін Австралияға тап болған қазақ отбасы жайлы фильм түсірсем деген ойыңызды айтқан едіңіз. Бірақ бұл фильмді түсіру үшін қомақты ақша керек. Ақшаны әлі таппадыңыз ба?
Әмір Қарақұлов: – Қытайға ауған қазақ отбасы туралы фильмді міндетті түрде түсіремін. Бойымдағы тәкаппарлық, менмендік сияқты жаман қасиеттермен күрескеніме үш жыл болды, оларды жеңу оңай емес екен. Әлгі жобаны қазір қозғамаймын. Фильм өткенімізге көз жүгіртіп, өзімізден «этнос ретінде қандай резервтеріміз бар» деген сұраққа жауап іздеуге арналады.
Егер Қазақстанда кемеңгер адам пайда болса, ол Қазақстанда тұрмайды, өйткені ол Америкада кемеңгерлігі үшін көп ақша алады.
Азаттық: – Бельгия, Голландия, Болгария сияқты халқының саны аз елдердің әлемдік деңгейде жарқырап танылған кино туындылары жоқ. Ал 15 миллион халқы бар Қазақстан киносының болашағы қандай болмақ? Сіздіңше, Қазақстанда қандай тақырыптарға кино түсіру өзекті?
Әмір Қарақұлов: – Қазір еліміздегі кинотеатрлардың бәрінде Американың фильмдері көрсетіледі. Көбінің кейіпкерлері ойдан шығарылса да, оларды таңдай қағып тамсана көреміз. Шын мәнінде, бұл кино емес, аттракцион. Қазақстанда мұндай кино түсірмейді. Сапалы аттракцион жасау үшін көп ақша керек.
Егер Қазақстанда кемеңгер адам пайда болса, ол Қазақстанда тұрмайды, өйткені ол Америкада кемеңгерлігі үшін көп ақша алады. Бірақ біздің халықтың бойында табиғи баяулық, далалық болмысымызға тән ойлану, толғану бар. Қазақстан киносы бәрібір дамиды. Бірақ 15 миллион халық оны көрмейді. Әлгі аттракциондарға «отырып алған» қазақстандықтар ойланғысы, толғанғысы келмейді.
Азаттық: – Билікті сынайтын, қазіргі қоғамдағы әлеуметтік ахуал, теңге девальвациясы туралы фильм түсіргіңіз келмей ме? Режиссер саясаттан аулақ бола ала ма?
Режиссер саясаттан аулақ бола алмайды.
Әмір Қарақұлов: – Режиссер саясаттан аулақ бола алмайды. Саясат дегеніміз қойытылған экономика деп Карл Маркс айтқан, ал мен экономикадан ештеңе түсінбеймін. Әйтеуір экономикалық мүдде барын білемін, оны жөнді-жөнсіз тықпалай береді. Мысалы, индуизмнің көне ілімі бойынша, браман – ұстаз, кшатарий – әскери адам, вайша – саудагер, шудра – жұмысшы. Қоғамды браман басқаруы тиіс, ал бізде шудралар – жұмысшылар басқаруға тырысады. Вайшалар басқарған елде қандай мемлекет болсын. Қазақстанның стратегиялық даму жоспары жоқ, барлық жағынан тығырыққа тірелдік. Ал теңге девальвациясы туралы фильм түсіруге әлі дайын емеспін деп ойлаймын.
Азаттық: – «Мәдениет туралы» заңда, әсіресе «Кино туралы» бөлімінде нені өзгертер едіңіз?
Әмір Қарақұлов: – Меніңше, заңдар пайдалану үшін керек. Бірақ қазір біз өмір сүріп жатқан әлемде ешқандай заң орындалмайды. Ақшаң болса, кез келген заңды бұзуға болады. Кімде ақша болса, заң соның қолында. Ақыры солай екен, қандай заң екені бәрібір емес пе. Олар бәрібір жұмыс істемейді. Сондықтан қай жерді алсаң да былық. Өзім парламентке де, қазіргі заңдарға да сенбеймін.
Режиссёр Әмір Қарақұлов
Әмір Қарақұлов «Әзәзіл қыз» («Разлучница») махаббат драмасы үшін Мәскеуде өткен халықаралық кинофестивальдің FIPRESCI жүлдесін, Валенсияда өткен ХКФ-нің «Үздік режиссурасы үшін» жүлдесін алған.
«Көгершін қоңыраушысы» фильмі Таормин ХКФ-інің бас жүлдесін иеленген.
«Жылама» картинасы – Мәскеудегі «Киношок» кинофестивалінің «Үздік режиссурасы үшін» жүлдесінің лауреаты.
«Соңғы каникул» фильмі TOKYO GOLD фестивалінің «Жас кино» секциясының алтын жүлдесін және Роттердам ХКФ-інің үш жүлдесінің бірін («Тигр») алған.
Азаттық: – Жуырда президент Назарбаев «патриоттық тақырыптарға фильм түсіру керек, тарихи кезеңдерге, Қазақ мемлекетінің тарихына арналған киноленталар керек» деді. Мұндай фильмдер түсіре алар ма едңіз?
Әмір Қарақұлов: – Қызық сұрақ. Қазақстандықтар мұндай фильмдерді міндетті түрде түсіруі тиіс. Өйткені тарих – іргетасымыз, ал келешегіміз осы іргетастан қалыптасады. Мен Назарбаевты қолдаймын. Ал ол фильмді түсіру үшін мені қатты толқытқан, басымнан кешкендей әсер ететін тарих болуы тиіс. Бұл жайында әлі ойланамын.
Азаттық: – Қырымды бөліп алған кезде Ресейдегі көптеген атақты адамдардың Путинді қолдағанын қалай қабылдайсыз?
Әмір Қарақұлов: – Қазір Украина қиын кезеңді бастан өткеріп жатыр. Соғыстың жақсысы жоқ. Өздерінің саяси мүддесін көздеген ересектердің кесірінен балалар мерт болып жатыр. Макаревич Путинді сынаса, бұл – оның құқығы. Бұл жерде кімнің дұрыс, кімнің бұрыс екенін білмеймін. Бірақ мен кез келген соғысқа қарсымын, мұндай мемлекетті ешқашан қолдамас едім.
Азаттық: – Әңгімеңізге рақмет.
